Vorige week is een interview met mij (‘Q&A met hoogleraar Jan-Jaap Oerlemans‘) verschenen over de plannen van het kabinet om ‘spionage strafbaar te stellen’.

In het interview geef ik aan dat veel delicten al van toepassing kunnen zijn op de situatie dat een persoon gegevens verstrekt aan een ander persoon (mogelijk een inlichtingenofficier van een andere staat).

Daarbij kan je denken computerdelicten die van toepassing kunnen zijn bij het verzamelen van die gegevens, zoals computervredebreuk (art. 138ab Sr) en – met name ook – het verspreiden van niet-openbare gegevens (artikel 138c Sr). Dat laatste artikel is nog tamelijk recent ingevoerd met de inwerkingtreding van de Wet computercriminaliteit III op 1 maart 2019.

Ook kan je denken aan de huidige bepalingen met betrekking tot het openbaren van staatsgeheimen (artikel 98 Sr e.v.), ambtelijke omkoping (artikel 272 Sr) of het openbaren van bedrijfsgeheimen (artikel 273 Sr).

Gezien deze bepalingen is het belangrijk dat de minister van Justitie & Veiligheid goed uitlegt waarom de wetswijzigingen noodzakelijk zijn. Op het eerste gezicht zie ik de noodzaak niet zo, behalve dat gedacht kan worden aan hogere maximale gevangenisstraffen, omdat het dan eenvoudiger wordt bepaalde bijzondere opsporingsbevoegdheden in te zetten.

In het interview gaf ik aan dat het belangrijk is dat het openbaar ministerie in de beslissing om te vervolgen in oogmerking moet nemen of er sprake is van een klokkenluidersituatie en of het in het belang van Nederland is om vervolging in te stellen, of dat het bijvoorbeeld beter is een buitenlandse spion het land uit te zetten.

== UPDATE ==

Op 28 februari 2022 is het wetsvoorstel en de memorie van toelichting op internetconsultatie.nl verschenen (tot en met 25 april 2022 kan men reageren).

Mijn eerste indruk: in het wetsvoorstel komen enkele nieuwe strafbaarstellingen die strafbaar stellen: ‘het verrichten van handelingen voor een buitenlandse mogendheid of inlichtingen of een voorwerp te verstrekken’, als de verdachte weet dat

daarvan gevaar is te duchten voor de veiligheid van de staat, van zijn bondgenoten of van een volkenrechtelijke organisatie, voor de vitale infrastructuur, voor de integriteit en exclusiviteit van hoogwaardige technologieën, of voor de veiligheid van een of meer personen.

De ratio van het conceptwetsvoorstel is dat ‘het strafrecht op dit moment nog onvoldoende mogelijkheden biedt om op te treden tegen spionageactiviteiten waarbij geen sprake is van een schending van (staats-, ambts- of bedrijfs-) geheimen, maar die wel de Nederlandse belangen ernstig schaden, of waarbij andere schadelijke handelingen worden verricht dan het verstrekken van informatie’. De voorgenomen wetswijzigingen zijn ook van belang om de Nederlandse strafwetgeving op een gelijkwaardig niveau te houden met de wetgeving in andere Europese landen.

Ook wordt een strafverzwaring geïntroduceerd als computerdelicten worden gepleegd met – eenvoudig gezegd – het oogmerk van spionage. Het gaat daarbij in het bijzonder om aanpassingen van het delict over het overnemen van niet-openbare gegevens (artikel 138b Sr) en het overnemen van gegevens na computervredebreuk (artikel 138ab Sr).

Ik ga het conceptwetsvoorstel uiteraard verder bestuderen, maar ik ben benieuwd wat anderen ervan vinden. Dus een mail of een comment is altijd welkom!