Op 11 december 2014 hebben zeven jongeren door de Rechtbank Rotterdam (ECLI:NL:RBROT:2014:10061) een werkstraf opgelegd gekregen voor het helen van eindexamens van de Ibn Ghaldoun school. In mei 2013 werden van 27 eindexamens foto’s gemaakt die in een kluis van de school lagen opgeslagen. De foto’s werden vervolgens via USB-sticks en internet verspreid. De verdachte kregen een werkstraf van 40 uur voor het  gebruiken van de gestolen eindexamens en doorgeven van de eindexamens aan anderen. Leerlingen die de examens alleen zelf hadden gebruikt, kregen een werkstraf van 20 uur opgelegd. Vijf andere leerlingen werden vrijgesproken.

In februari 2014 werden de drie leerlingen die daadwerkelijk de eindexamens hebben ‘gestolen’ al veroordeeld voor ‘opzetheling’ (art. 416 Sr) (Rb. Rotterdam, 13 februari 2014, ECLI:NL:RBROT:2014:976). De rechtbank Rotterdam concludeerde destijds dat ondanks het feit dat het examen is teruggelegd toch sprake is geweest van het delict diefstal, omdat het ‘wezenskenmerk van het eindexamen’ (de vertrouwelijkheid van de inhoud van het examen) aan de school is ontnomen op het moment dat het examen terecht is gekomen bij deelnemers aan dat examen. De examens zijn vervolgens geheeld in de zin art. 416 Sr, omdat het weggenomen eindexamen is vermenigvuldigd door daarvan afbeeldingen (foto’s) te van maken, waarbij wordt geprofiteerd van dit (intrinsieke) goed dat door misdrijf is verkregen. De uitspraak is volgens de auteurs Nan en Schermer opmerkelijk, in het bijzonder omdat het begrip goed in de zin van art. 310 Sr (diefstal) te veel wordt opgerekt en het maken van een afbeelding niet kan worden gekwalificeerd als een door misdrijf verkregen goed in de zin van art. 416 Sr (zie uitgebreid annotatie bij Rb. Rotterdam, 13 februari 2014, ECLI:NL:RBROT:2014:976, Tijdschrift voor Internetrecht 2014, nr. 3, p. 83-86). Merk ook op dat in het concept Wetsvoorstel Computercriminaliteit III tevens een nieuwe bepaling wordt geïntroduceerd voor ‘heling van gegevens’.

In de onderhavige zaak is niet getornd aan de uitspraak over de vraag of bij de gedraging sprake was van heling van gegevens, maar wordt de verdachte vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Hoewel aanwijzingen zijn van betrokkenheid bij het ten laste gelegde feit –  omdat met het IP-adres van het woonadres van verdachte is ingelogd in het e-mailadres waarvan wordt vermoed dat het examen economie destijds te vinden was – vond de rechtbank dit onvoldoende om tot een bewezenverklaring van de heling van gestolen eindexamens te komen.

== Update ==

Het Hof Den Haag heeft op 3 december 2015 in hoger beroep arrest (ECLI:NL:GHDHA:2015:3355) gewezen over de eindexamenfraude bij de Ibn Ghaldoun school.

De raadsman van de verdachte voert als verweer dat op een gegevensdrager opgeslagen afbeeldingen van een eindexamen niet zijn aan te merken als goed in de zin van het ten laste gelegde artikel 416 van het Wetboek van Strafrecht. Om die reden zou vrijspraak moeten volgen.

Het Hof Den Haag verwerpt het verweer van de raadsman en oordeelt dat het eindexamen als goed kan worden beschouwt. De reden is dat een eindexamen, ‘zowel in stoffelijke vorm (afgedrukt op papier) als gefotografeerd en op een USB-stick geladen – hetgeen is te vergelijken met een fotokopie -, dan wel ge-upload naar een email-adres’, individualiseerbaar is, een zekere economische waarde in het maatschappelijke verkeer vertegenwoordigt en kan worden overgedragen.

De economische waarde zou blijken uit de omstandigheid dat de opgeven daadwerkelijk zijn aangeboden, gekocht en via e-mail en USB-sticks zijn overgedragen. Het zou zelfs volstrekt vergelijkbaar zijn met een E-book, dat zowel in stoffelijke vorm kan worden gekocht en overgedragen als in elektroniche vorm. 

 == Update ==

De Hoge Raad heeft op 10 oktober 2017 een arrest (ECLI:NL:HR:2017:2573)  gewezen, waarin de Hoge Raad duidelijk maakt dat eindexamens inderdaad niet als goed gekwalificeerd kunnen worden:

“Het Hof heeft de verdachte veroordeeld wegens het medeplegen van opzetheling in de zin van art. 416, eerste lid, Sr van “fotografische opnames van gestolen eindexamenopgaven” en “een gegevensdrager met daarop opgeslagen afbeeldingen van eindexamenopgaven”, en in dat verband geoordeeld dat deze fotografische opnames en afbeeldingen kunnen worden aangemerkt als door misdrijf – namelijk door diefstal – verkregen goederen in de zin van art. 416 Sr.

Uit de bewijsvoering kan wel worden afgeleid dat schriftelijke eindexamenopgaven uit de kluis van de scholengemeenschap Ibn Ghaldoun zijn weggenomen, maar daaruit kan niet worden afgeleid dat de “fotografische opnames van gestolen eindexamenopgaven” en “een gegevensdrager met daarop opgeslagen afbeeldingen van eindexamenopgaven” door diefstal zijn verkregen.

Blijkens de bewijsvoering hebben het maken van de (digitale) afbeeldingen van eindexamenopgaven en het opslaan van die afbeeldingen op een gegevensdrager immers eerst plaatsgevonden nadat deze eindexamenopgaven waren weggenomen uit de kluis van de scholengemeenschap Ibn Ghaldoun, zodat daaruit niet kan worden afgeleid dat ook die “fotografische opnames van gestolen eindexamenopgaven” en “een gegevensdrager met daarop opgeslagen afbeeldingen van eindexamenopgaven” zijn gestolen.

Bovendien is niet begrijpelijk dat het Hof in dit verband op de enkele grond dat de gefotografeerde examens ‘in het maatschappelijk verkeer een zekere economische waarde tot het moment van het examen’ vertegenwoordigen, heeft geoordeeld dat sprake was van goederen in de zin van art. 416 Sr. Daarbij heeft de Hoge Raad mede acht geslagen op hetgeen daaromtrent in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 31 en 32 is vermeld over de wetsgeschiedenis en het voornemen van de wetgever om te voorzien in een op gegevens toegespitste strafbepaling.

De bewezenverklaring is dus niet naar de eis van de wet met redenen omkleed.”