Tag Moordzaken

Cybercrime jurisprudentieoverzicht januari 2021

jjoerlemans

Beslissingen in EncroChat-zaken

De rechtbank Amsterdam heeft op 18 december 2020 enkele belangrijke beslissingen genomen in de bekende EncroChat-zaken (het onderzoek wordt ‘26Douglasville’ genoemd) (Rb. Amsterdam 18 december 2020, ECLI:NL:RBAMS:2020:6443). De verdediging verzoekt tot toegang tot stukken uit een ander onderzoek (‘26Lemont’) om onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van het onderzoek naar de EncroChat-hack ter nadere onderbouwing van hun verweer.

Kortgezegd meent het Openbaar Ministerie er geen aanleiding is om de door de verdediging gevraagde stukken aan het dossier toe te voegen, omdat een bevoegde rechterlijke autoriteit zowel in Frankrijk als in Nederland heeft getoetst of de gehanteerde werkwijze rechtmatig was. Toch blijft dan nog steeds onduidelijk wat de werkwijze precies was.

De rechtbank stelt kortgezegd dat het internationaal vertrouwensbeginsel impliceert dat het niet tot de taak van de Nederlandse strafrechter behoort om te toetsen of een door een andere EVRM-lidstaat uitgevoerd strafrechtelijk onderzoek in overeenstemming is met de in die lidstaat geldende rechtsregels (met verwijzing naar HR 5 oktober 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL5629). Er hoeven past rechtsgevolgen te worden verbonden aan de vormverzuimen als het recht op een eerlijk proces onvoldoende kan worden gewaarborgd. De rechtbank vindt dat de verdediging onvoldoende onderbouwd waarom de stukken moeten worden versterkt. Persoonlijk heb ik begrip voor het pleidooi van de advocaten en tegelijkertijd begrijp ik de verwijzing naar staande jurisprudentie van de rechtbank. Het is een zaak die ik zeker met interesse blijf volgen.

De rechtbank overweegt zelfs dat door de raadslieden onvoldoende is onderbouwd dat onderzoek 26Lemont heeft te gelden als een voorbereidend onderzoek naar de verdachten in onderzoek 26Douglasville. De JIT-overeenkomst vormt de basis waarop de door de Franse autoriteiten vergaarde informatie uit onderzoek 26Lemont aan Nederland is verstrekt. De rechtbank draagt (vooralsnog) het Openbaar Ministerie niet op de JIT-overeenkomst aan het dossier toe te voegen. De hele constructie met JIT’s begrijp ik persoonlijk nog niet goed, dus deze overweging kan ik niet op waarde schatten.

Zie ook deze fascinerende podcast van 25 oktober 2020 op AD.nl over de EncroChat-zaken.

Hoger beroep in moordzaak en Google-tijdlijn gegevens

Het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft op 1 december 2020 een verdachte in hoger beroep veroordeeld (ECLI:NL:GHARL:2020:9865) tot een gevangenisstraf van 20 jaar voor het medeplegen van de moord op haar echtgenoot. Het hof leunt voor de bewijsvoering sterkt op de resultaten van de Google Timeline behorende bij het Google-account van het slachtoffer, terwijl de verdachte ontkent. Eerder heb ik ook over de zaak in eerste aanleg (Rb. Noord-Nederland 11 juli 2019, ECLI:NL:RBNNE:2019:2986) bericht. De zaak is interessant omdat de bewijsvoering sterk op de gegevens van Google berust terwijl de betrouwbaarheid daarvan wordt betwist. Mijn verwachting is dat deze gegevens vaker gebruikt zullen worden. Zie ook deze artikelen in Wired (‘How Your Digital Trails Wind Up in the Police’s Hands‘) over digitaal bewijs van Google, onder andere over de fascinerende ‘geofence-warrants‘, waarbij Google verkeersgegevens van Androidtelefoons in een bepaald gebied en een bepaalde tijd aan opsporingsinstanties moeten verstrekken.

Het hof stelt voorop dat aan de hand van gebruikersactiviteiten en locatiegegevens van het Googleaccount van het slachtoffer inzicht is verkregen in een tijdlijn met locaties en daarbij behorende activiteitgegevens, waaronder gebruikersactiviteiten (de Google Timeline). Het hof gebruikt de ‘confidence-waarde’ van Google om te bepalen wat de mate van waarschijnlijkheid dat de geschatte type activiteit (door Google) correct is. Zo wordt in het arrest beschreven: ‘Om 00:27:38 uur bevindt het toestel van het slachtoffer zich volgens de locatiegegevens van Google met een waarschijnlijkheid van 95% op een gebruiker die aan het lopen is. Volgens de gebruikersactiviteiten van Google verandert de hoek waarop het toestel zich bevindt aanzienlijk om 00:40:09 uur, met een waarschijnlijkheid van 100%. Om 00:43:18 uur beweegt het toestel niet, met een waarschijnlijkheid van 100%’.

In eerste aanleg is een contra-expertise verricht naar de Google Timeline. De Telecomdeskundige van het Nationaal Forensisch Onderzoeksbureau (hierna: NFO) heeft in eerste aanleg ter terechtzitting verklaard dat hij zijn eigen script op de ruwe data van Google Timeline heeft toegepast. De gegenereerde tijdstippen en positie heeft hij geplot in Google Maps en daaruit kwamen exact dezelfde posities naar voren als weergegeven in het politieonderzoek. In hoger beroep bepleit de verdediging dat de gegevens niet betrouwbaar zijn. Daarbij is een rapport ingebracht van het ‘Nederlands Forensisch Incident Response’ (hierna: NFIR). Ik mis de technische expertise en details van de zaak om het digitaal bewijs op waarde te schatten. De tegenstelling over de betrouwbaarheid is in ieder geval opvallend.

Het hof overweegt daarover dat tussen de digitale experts van de politie, het NFO en het NFIR consensus bestaat over het feit dat Google locatiegegevens niet gebruikt kunnen worden om een mobiele telefoon met absolute zekerheid en precisie op een specifieke locatie te plaatsen, en dat de politie en de NFO deskundige met de ruwe data van Google Timeline in Google Maps tot exact dezelfde tijdstippen en posities komen. Het hof stelt vast dat de door de verdediging ingeschakelde forensisch onderzoekers (NFIR) een dergelijk volledig onderzoek niet is verricht.

Kortgezegd ziet het Hof geen enkele reden om aan de betrouwbaarheid van de Google locatiegegevens te twijfelen en deze niet voor het bewijs te bezigen. Daarbij benadrukt het hof dat de Google locatiegegevens in het kader van de bewijsvoering slechts worden gebruikt als een indicatie van de locatie van het telefoontoestel, beschouwd in het licht van de door Google zelf aangegeven confidence-waarde. Het hof beschouwt de bevindingen van Google Timeline uiteindelijk in combinatie met de resultaten van het bloedspoorpatroononderzoek en het pathologisch onderzoek en is daarmee door het bewijs overtuigd dat de verdachte de moord heeft gepleegd.

Veroordeling voor drugshandel op darknet markets

Op 16 december 2020 heeft de rechtbank Rotterdam een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2020:11624) voor drugshandel via darknet markets en deelname aan een criminele organisatie. De verdachte is veroordeeld tot een gevangenisstraf van 24 maanden en een taakstraf van 240 uur. Eén van de zes medeverdachten wordt vrijgesproken van deelneming aan een criminele organisatie.

De bewijsvoering over drugshandel via darkweb is met name interessant om te lezen. De uitspraak vermeld bijvoorbeeld de handgeschreven prijslijst met verboden middelen, inloggegevens van de darknet markten ‘Alphabay’ en ‘Valhalla’, een Excellijst met verkopen uit de drugshandel per darknet market en een handleiding genaamd ‘hoe bestellingen af te handelen op de dark markets’.

De medeverdachten verstopten pakketten met drugs in uitgeholde kaarsen en verstuurden deze vanuit hun woning naar adressen in het buitenland. In de berging van de woning en de schuur van hun grootmoeder zijn aanzienlijke hoeveelheden verdovende middelen aangetroffen.

Fraude door scan van QR-code

Op 15 december 2020 heeft de rechtbank Den Haag een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBDHA:2020:12796) tot vier maanden gevangenisstraf voor oplichting, computervredebreuk, diefstal met een valse sleutel en witwassen.

Hij verdiende zijn geld door middel van fraude met een QR-code. Dat ging als volgt in zijn werk. De verdachte sprak het slachtoffer aan op het station Hollands Spoor die hem op zijn telefoon de ING Mobiel Bankieren app liet zien, waarin op dat moment een QR-code zichtbaar was. De man vroeg hem om die QR-code te scannen om 2 euro naar zijn bankrekening over te maken, omdat hij geld tekort kwam voor het kopen van een treinkaartje. Een dag later bemerkte het slachtoffer dat er buiten zijn medeweten vanaf zijn bankrekening transacties waren verricht. Op de camerabeelden van station Hollands Spoor was te zien dat het slachtoffer werd aangesproken door verdachte, en een handeling verrichte op zijn telefoon (het scannen van de QR-code).

De rechtbank ziet in het handelen van de verdachte listige kunstgrepen en een samenweefsel van verdichtsels (vereist voor het delict oplichting). De verdachte heeft het slachtoffer in strijd met de waarheid voorgespiegeld dat hij door het scannen van de QR-code twee euro naar de bankrekening van verdachte zou overmaken. Op de camerabeelden van een kledingwinkel in Amsterdam is waar te nemen dat verdachte een dag later, op 4 november 2019 om 15:05 uur, een jas van € 995,- afrekende, terwijl uit de bankrekeninggegevens van het slachtoffer blijkt dat op precies hetzelfde tijdstip een bedrag van € 995,- van de bankrekening is afgeschreven bij de betreffende kledingwinkel in Amsterdam.

De verdachte is met bovenstaande handelingen ook binnengedrongen in een (deel van een) geautomatiseerd werk, namelijk de beveiligde internetbankierenomgeving van ING-bank. Verdachte heeft dit gedaan met inloggegevens tot het gebruik waarvan hij niet bevoegd was, en door zich voor te doen als geautoriseerde ING-klant, zodat in het kader van de computervredebreuk zowel sprake is van het gebruik van een valse sleutel, als van het aannemen van een valse hoedanigheid.

Cybercrime jurisprudentieoverzicht – oktober 2019

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Posted on 17/10/2019 op Oerlemansblog

Veroordeling voor infecteren van computers met malware

De rechtbank Rotterdam heeft op 10 september 2019 uitspraak (ECLI:NL:RBROT:2019:7259) gedaan over een malwarezaak. Veroordelingen voor de verspreiding of vervaardiging van kwaadaardige software (malware) komen relatief weinig voor, wellicht omdat de daders zich vaak in het buitenland bevinden. Het vonnis is interessant vanwege het feitencomplex en de technische details die worden vermeld.

De rechtbank Rotterdam veroordeelt de verdachte voor computervredebreuk (artikel 138ab Sr), oplichting (artikel 326 Sr), identiteitsfraude (artikel 231b Sr) en het voorhanden hebben van de malware (technisch hulpmiddel) en toegangscodes voor het plegen van computervredebreuk (artikel 139d lid 2 sub a Sr). De verdachte krijgt een straf opgelegd van twee jaar, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

De verdachte heeft op grote schaal computers met malware geïnfecteerd, waardoor het mogelijk werd de computers ‘over te nemen’ en o.a. inloggegevens (gebruikersnamen en wachtwoorden) te verkrijgen. De verdachte maakte de infectie mogelijk door de slachtoffers te verleiding tot het klikken op een uitnodigende link op een website. Ook stuurde hij valse e-mails met daarin een link in naam van PostNL en Intrum Justitia. Bij het bezoeken van de website werden zeker tientallen computers met malware geïnfecteerd. De verdachte heeft vervolgens met overgenomen inloggevens ingelogd op de accounts van de slachtoffers om bijvoorbeeld bestellingen te plaatsen. Hij heeft ook toegang verkregen tot persoonlijke documenten, waaronder CV’s, kopieën paspoort en salarisspecificaties.  De verdachte heeft ook gegevens over de slachtoffers verkregen door een “simkaartwissel” aan te vragen, waarmee de voor het online overboeken vereiste TAN-codes werden ontvangen.

Op deze wijze werden ook ING en de betreffende telecomproviders opgelicht. De vorderingen van de banken van bijna 80.000 euro is door de rechtbank toegewezen. Het onderzoek is gaan lopen door aangifte van de ING, waarbij een verdacht IP-adres als bewijsmateriaal werd aangedragen. Via het Centraal Informatiepunt Onderzoeken Telecommunicatie (CIOT) is de tenaamstelling van het IP-adres achterhaald, wat leidde tot het adres waar ook de verdachte bleek te wonen. Bij de verdachte is een IP-tap gezet en digitaal onderzoek tijdens de doorzoeking van de woning van de verdachte uitgevoerd. Het vonnis vermeld dat daarbij is vastgesteld op welke wijze de verdachte de malware aanstuurde.

De verdediging stelde dat sprake was van een vormverzuim, omdat gebruik is gemaakt van informatie die afkomstig is uit een gelekte database. De rechtbank verwerpt dit verweer, omdat niet kan worden vastgesteld dat de ING de gegevens uit een gelekte database heeft verkregen of strafbare feiten heeft begaan. Daar komt nog bij dat de gegevens die ING met behulp van de uitgelekte database heeft weten te achterhalen, geen doorslaggevende rol hebben gespeeld bij het identificeren van de verdachte.

Handel in PayPal-accounts op het darkweb

De rechtbank Rotterdam heeft op 8 juli 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2019:6548) voor de handel in gehackte PayPal-accounts. Het delict in artikel 139d Sr werd bewezen geacht.

De verdachte kocht de inloggegevens van gehackte accounts via de site ‘blackpass’. Vervolgens bood hij diezelfde accounts te koop aan op verschillende handelsplatformen op het dark web. De verdachte heeft ter zitting verklaard dat hij die gegevens na aankoop alleen nog naar het handelsplatform hoefde te kopiëren en dat de transacties daarna volledig geautomatiseerd werden afgehandeld door het handelsplatform. Uit het onderzoek is gebleken dat de verdachte meer dan 13.000 accounts heeft verkocht.

Mede vanwege de persoonlijke omstandigheden van de verdachte en zijn proceshouding wordt hem een voorwaardelijke gevangenisstraf van 2 maanden en een taakstraf van 174 uur opgelegd.

Kaartlezer is geen technisch hulpmiddel

Het Hof Den Haag heeft op 9 september 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:GHDHA:2019:2426) tot 80 uur taakstraf voor computervredebreuk, oplichting (artikel 326 Sr) en het voorhanden tot het voorhanden hebben van een technisch hulpmiddel voor het plegen van computervredebreuk (artikel 139d lid 2 sub a Sr). De verdachte is zijn OV-chipkaart, een geautomatiseerd werk, binnengedrongen. Daarmee heeft hij vervolgens het saldo op OV-chipkaarten verhoogd tot nagenoeg het maximale bedrag dat bij een refund kon worden uitgekeerd. Daarmee heeft de verdachte oplichting en computervredebreuk gepleegd.

Het arrest is vooral interessant, omdat het hof oordeelt dat de kaartschrijver/kaartlezer waarmee het saldo kon worden verhoogd niet kan worden beschouwd als een technisch hulpmiddel in de zin van artikel 139d Sr. Het hof overweegt kortgezegd dat de kaartlezer een vrij verkrijgbaar elektronisch apparaat is, dat doorgaans wordt gebruikt voor het uitlezen en beschrijven van (onder meer) NFC chips. Niet blijkt uit de inrichting of de eigenschappen van de kaartschrijver/kaartlezer dat de producent heeft bedoeld een hulpmiddel te produceren dat hoofdzakelijk is ontworpen voor het begaan van de genoemde delicten. Evenmin blijkt dat de kaartschrijver/kaartlezer op enigerlei wijze voor dat doel is aangepast. Dit leidt tot het oordeel van het hof dat de kaartschrijver/kaartlezer – op zichzelf beschouwd – niet als technisch hulpmiddel in de zin van artikel 139d Sr kan worden aangemerkt.

De software waarmee OV-chipkaarten kunnen worden gemanipuleerd zijn wél te beschouwen als ‘technisch hulpmiddel’ in de zin van artikel 139d Sr. Het hof overweegt dat deze software immers specifiek is ontworpen om binnen te dringen in OV-chipkaarten, teneinde het saldo op OV-chipkaarten aan te kunnen passen en daarmee het plegen van computervredebreuk.

Veroordelingen voor kinderporno

Op 22 juli 2019 heeft de rechtbank Gelderland een ex-militair vrijgesproken (ECLI:NL:RBGEL:2019:3456) van het bezit van kinderpornografie. Na forensisch onderzoek werden 17 kinderpornografische afbeeldingen teruggevonden in de ‘Temporary Internet files’. De vier afbeeldingen uit de tenlastelegging werden gevonden in de ‘deleted files’. Deleted files zijn bestanden die zonder speciaal daartoe bestemde software niet meer eenvoudig door de gebruiker zijn te benaderen. Volgens vaste jurisprudentie kan ten aanzien van bestanden met kinderporno die aangemerkt zijn als ‘deleted’ dan ook niet het “bezit” in de zin van artikel 240b van het Wetboek van strafrecht worden aangenomen. Niet is gebleken dat verdachte beschikte over speciale software via welke de afbeeldingen voor hem toegankelijk waren.

De verdachte heeft op enig moment de bestanden op zijn computer gehad, maar ook op enig moment weer verwijderd. Uit de bewijsmiddelen kan echter niet worden herleid wanneer verdachte de afbeeldingen heeft gedownload, of wanneer hij deze heeft verwijderd. Dit leidt tot de conclusie dat niet bewezen kan worden dat verdachte de in de tenlastelegging genoemde afbeeldingen in de ten laste gelegde periode in zijn bezit heeft gehad. De militaire kamer heeft verdachte daarom vrijgesproken van het ten laste gelegde bezit, de verspreiding of het toegang verschaffen tot kinderpornografische afbeeldingen in de ten laste gelegde periode.

Op 10 september 2019 heeft de rechtbank Overijssel een 20-jarige man veroordeeld (ECLI:NL:RBOVE:2019:3214) tot twee jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging voor het seksueel misbruik van jonge meisjes en het maken, bezitten en verspreiden van kinderporno.

De verdachte heeft via het darkweb ‘een zeer omvangrijke hoeveelheid kinderporno’ verspreid. Daar komt nog bij dat verdachte zelf ook foto’s heeft vervaardigd en verspreid, waarmee hij een actieve rol heeft gespeeld bij het in standhouden van kinderpornografie. In lekentaal overweegt de rechtbank dat de verdachte “op zeer professionele wijze zich begaf op het internet en in de digitale wereld” (..) Hij heeft daarbij opgetreden als ‘admin/global/moderator/producer in de organisatiestructuur op het darkweb.’

In een hele droevige zaak is een (destijds) 13-jarige jongen veroordeeld voor 40 uur taakstraf (ECLI:NL:RBOVE:2019:3530) en een (destijds) 14-jarig meisje is veroordeeld (ECLI:NL:RBOVE:2019:3531) tot een voorwaardelijke taakstraf van 40 uur voor het verspreiden van een naaktfoto van een 14-jarige jongen uit Enschede. Het slachtoffer had een naaktfoto verstuurd via Snapchat dat gekoppeld was aan het e-mailaccount van de verdachte. De foto werd via WhatsApp verstuurd naar de medeverdachte. Zij heeft vervolgens de foto van het slachtoffer op haar Instagramaccount gezet en hem daarbij getagd. Toen de foto bekend werd heeft het slachtoffer zelfmoord gepleegd door vanaf grote hoogte van een kamer in een flat af te springen.

De officier van justitie had besloten niet vervolgen voor ‘dood door schuld’, omdat uit het politieonderzoek was gebleken dat beide verdachten geen strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor de dood van het [slachtoffer kon worden verweten. Vanwege het voorhanden hebben van een naaktfoto is door de officier van justitie besloten dat verdachte en de medeverdachte een voorwaardelijk sepot zouden krijgen en een onderhoud ten parkette. Door een klachtprocedure wegens het niet instellen van vervolging (de ‘artikel 12-procedure’ kwam het tot toch tot een strafzaak.

De verdachten zijn uiteindelijk veroordeeld voor het verspreiden van kinderporno (omdat het slachtoffer minderjarig is) en belediging omdat het slachtoffer in zijn eer en goede naam is aangetast. De verdachte verdient volgens de rechtbank een onvoorwaardelijke taakstraf voor het delen van de foto. Bij de straftoemeting heeft de rechtbank er wel rekening mee gehouden dat de feiten hebben plaatsgevonden toen verdachte nog zeer jong was en hij de gevolgen niet goed heeft kunnen overzien.

Veroordeling voor het voor handen hebben van ‘jammers’

Het Hof Den Haag heeft op 25 augustus 2019 een verdachte vooroordeeld (ECLI:NL:GHDHA:2019:2385) voor het voorhanden hebben van ‘jammers’ (stoorzenders die telefoon- en internetverkeer plaatselijk onmogelijk maken). Aan één van de binnenwanden van de laadruimte van de bus waarin hennepafval werd vervoerd was een jammer bevestigd. In het dashboardkastje werd een identieke jammer gevonden. Dat is strafbaar op grond van artikel 350d jo 350c Sr. Er zijn hier niet zoveel uitspraken over, dus dat maakt de zaak interessant.

Het hof is ‘van oordeel dat jammers – die naar hun aard geen andere bestemming kennen dan het verstoren van telecommunicatie – in het criminele circuit worden gebruikt om ontdekking van criminele activiteiten te bemoeilijken. In dat licht bezien past het bij het door de verdachte vervoeren van het afval van een hennepkwekerij dat hij daarbij gebruik kon maken van jammers en dat die met dat doel zich in de door hem gebruikte bus bevonden.’ Het hof neemt daarbij in aanmerking dat de verdachte geen verklaring gegeven die de feiten konden ontzenuwen. De verdachte krijgt een taakstraf van 40 uur opgelegd.

Zoekwoorden voor vergiftiging en ‘find my iphone’ & voorbedachte rade

Het Hof Amsterdam heeft op 12 juli 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:GHAMS:2019:2497) voor het medeplegen van moord en wegmaken van het stoffelijk overschot van het slachtoffer. Zoekwoorden op internet die zijn gevonden op de inbeslaggenomen tablet van de verdachte hebben (onder andere) geleid tot de bewezenverklaring van het vereiste ‘voorbedachte rade’.

De verdachte kreeg te maken met het slachtoffer wiens karakter door TIA’s was veranderd. Zij wilde onbezorgd haar verdere leven kunnen leiden en heeft – getuige haar zoekslagen op internet tussen 10 juni en 14 juli 2015 over dood door landbouwgif, nekslag en slaan – onderzocht hoe het slachtoffer van het leven kon worden beroofd. Daarna heeft de verdachte gezocht niet alleen gezocht naar methoden om iemand om het leven te brengen, maar bovendien aan haar zus gevraagd of zij iemand wist die tegen een beloning het slachtoffer van het leven kon beroven. Toen zij niemand konden vinden, hebben zij het slachtoffer door verstikking om het leven gebracht. De verdachte wordt veroordeeld tot 17,5 jaar gevangenisstraf.

Het Hof Amsterdam heeft daarnaast op 27 september 2019 ook een verdachte vooroordeeld (ECLI:NL:GHAMS:2019:3502) voor 16 jaar gevangenisstraf voor de moord op zijn vriendin door haar dood te schieten. De voorbedachte rade werd hier (onder andere) bewezen, omdat de inlogde op het Facebook-account van het slachtoffer en op de dag waarop zij om het leven werd gebracht haar iCloud-omgeving, waar hij  ‘find my iPhone’ en haar agenda gebruikte om te achterhalen waar het slachtoffer was. Het was bekend dat de verdachte dit deed, omdat hij was ingelogd op zijn Hotmailaccount.

Internetoplichting en gewoontewitwassen

De rechtbank Rotterdam heeft op 28 augustus 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2019:6965) voor 15 maanden gevangenisstraf (waarvan 5 voorwaardelijk), voor de oplichting van 414 personen. Hij heeft een webshop opgezet en zich als bonafide verkoper voorgedaan. De beloofde goederen zijn niet geleverd. Nu niet alle consumenten aangifte doen van internetfraude en van enige levering aan wie dan ook niet gebleken is, gaat de rechtbank er zonder meer van uit dat het gehele bedrag van € 200.400,01 ziet op door oplichting verkregen gelden.

In totaal is door de kopers meer dan 200.000 euro uit criminele herkomst gestort op twee bankrekeningen waarover verdachte de beschikking had. Door anderen is het geld steeds gepind. Ook heeft de verdachte geld van deze bankrekeningen doorgesluisd naar de medeverdachten. De gelden zijn, al dan niet na doorbetaling naar andere rekeningen, al dan niet met een versluierde omschrijving, grotendeels contant gemaakt. Door deze handelingen kon het delict witwassen worden bewezen.

Digitaal bewijs in moordzaken

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Posted on 19/04/2019 op Oerlemansblog

In februari en april 2019 zijn diverse uitspraken verschenen waarbij digitaal bewijs een rol speelt in zaken over zware delicten, namelijk moord en doodslag.

Compromitterende zoekopdrachten

In een zaak van 7 februari 2019 speelden de gegevensdragers van een moordverdachte bijvoorbeeld een belangrijke rol voor het oordeel over opzet en voorbedachte raad. Uit mobiele telefoon van verdachte was namelijk af te leiden dat de verdachte op 22 oktober 2015 een pagina bezocht met de titel “Ether. Kunnen we meer dan we denken?”. Op dit forum werd besproken hoe ether is te gebruiken als drugs en op welke wijze het werkt. Op 23 oktober 2015 heeft verdachte daadwerkelijk ether gekocht en gebruikt om het slachtoffer te bedwelmen. Daarnaast werd belangrijk bewijs afgeleid uit de computer op het werk van de verdachte. Uit het persoonlijk gebruikersaccount bleek dat de verdachte verschillende internetsites had bekeken die met wapens verband houden. Ook heeft de verdachte internetsites bekeken die verband houden met giftige kruiden en planten. En op 13 oktober 2015 heeft verdachte een forum bezocht met het onderwerp: “Als je de perfecte moord zou willen plegen…”. Verder heeft de verdachte op 13 oktober 2015 internetsites bezocht met ‘dodelijk gif‘ als onderwerp.

De verdachte heeft het slachtoffer om het leven gebracht door een kussen op het gezicht van de vrouw te leggen een middel om haar, na de bedwelming, de adem te ontnemen, zodanig dat dit haar dood zou worden. Het hof acht zich in het oordeel tot de veroordeling tot moord gesteund door de eerder genoemde zoekgeschiedenis op de bij de verdachte in gebruik zijnde computers en telefoon en zijn uitlatingen over de door hem gewenste dood van zijn ex-vrouw. De verdacht wordt door het Hof Arnhem-Leeuwarden veroordeeld (ECLI:NL:GHARL:2019:1177) tot 20 jaar gevangenisstraf.

Gebruik Wifi-netwerken ter localisering van verdachte

In een zaak over het delict doodslag van de rechtbank Zeeland-West-Brabant speelde digitaal bewijs eveneens een rol, omdat de telefoon van de verdachte op een bepaald tijdstip verbinding maakte met het Wifi-netwerk van het slachtoffer.

In de uitspraak wordt het tijdstip van de Wifi-verbindingen veelvuldig genoemd ter lokalisering van de verdachte. De verdachte heeft het slachtoffer in zijn eigen woning om het leven gebracht door onder meer tegen het lichaam en het hoofd te slaan en te schoppen.

Het slachtoffer is ten gevolge van dit letsel overleden. De verdachte wordt veroordeeld (ECLI:NL:RBZWB:2019:575) tot 10 jaar gevangenisstraf.

Identificatie op basis van nickname verdachte

In een zaak (ECLI:NL:RBOBR:2019:1102) van de rechtbank Oost-Brabant over een poging tot moord bestond het digitaal bewijs uit internetgeschiedenis op een iPhone die op basis van o.a. Apple-ID naam en informatie uit open bron aan de verdachte werd toegekend. In de uitspraak staat beschreven hoe de bijnaam van de verdachte kon worden afgeleid uit het Apple ID en deze overeenkwam met de bijnaam van de verdachte die de verdachte op internet gebruikte. Dit blijkt uit een ‘OSINT-rapportage’, waar verder niet op wordt ingegaan. Daarnaast straalde de Blackberry van de verdachte aan met een mast die zich bevond in een straatnaam in de pleegplaats. Deze mast stond in de buurt van de woning van aangeefster. Ten slotte is de auto van de verdachte registreert door ‘ARS-camera’s’ op de snelweg, niet lang nadat verdachte klaar is met het zoeken naar de contactgegevens op internet van het slachtoffer.

De verdachte handelde volgens de rechtbank met de koelbloedige liquidatiepoging door middel van het afvuren van een schot in opdracht van een ander. De verdachte heeft ook daarover niets willen verklaren. De verdachte krijgt een gevangenisstraf opgelegd van 12 jaar. Daarnaast adviseert de rechtbank de tbs-maatregel te doen aanvangen na de tenuitvoerlegging van twee-derde deel van de gevangenisstraf.

Verklaring ‘Facebooken op het toilet’ is onaannemelijk

Ten slotte speelde de mobiele telefoon een belangrijke rol in een moordzaak (ECLI:NL:RBMNE:2019:1362) van de rechtbank Midden-Nederland op 3 april 2019. De verdachte claimde dat de verdachte zichzelf had gestoken. De rechtbank acht dit niet aannemelijk, omdat hij verklaarde dat hij na binnenkomst in de woning van het slachtoffer direct naar het toilet is gegaan en dat hij met zijn telefoon op Facebook heeft gezeten.

Uit camerabeelden blijkt echter dat de verdachte om 14.30 uur naar de woning van slachtoffer liep en dat zijn telefoon om 14.31 uur contact maakte met de router in de woning van het slachtoffer. Uit onderzoek naar de telefoon van verdachte blijkt echter dat géén technische sporen zijn aangetroffen van Facebook-activiteit op 20 februari 2018 tussen 14.31 uur en 14.36 uur of in de minuten daarna. De Facebook-app van verdachte was die dag voor het laatst opgestart om 13.53 uur en afgesloten om 13.54 uur.

De verdachte wordt veroordeelt tot doodslag door middel van messteken van een 18-jarig slachtoffer. De verdachte krijgt een gevangenisstraf opgelegd van 10 jaar.

Cybercrime jurisprudentieoverzicht – april 2018

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Veroordeling voor hackende politieambtenaar en chantage van homo’s

Het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft op 23 februari 2018 een arrest (ECLI:NL:GHARL:2018:1959) gewezen over een politieambtenaar die van het interne systeem van de politie gebruik maakte om homoseksuelen te chanteren (‘afdreigen’).

De verdachte ging als volgt te werk. Op een homo-ontmoetingsplaats noteerde hij de kentekens van  geparkeerde auto’s. Daarna heeft hij 77 van die kentekens bevraagd via het politieaccount van zijn collega. Dit deed hij zonder haar toestemming, nadat hij eerder haar wachtwoord had afgekeken. Daarmee is sprake van computervredebreuk. Vervolgens heeft de verdachte aan 29 personen een brief gestuurd, inhoudende dat zij naar hun woning zijn gevolgd en dat de foto’s van de activiteiten bij de parkeerplaats openbaar zouden worden gemaakt aan hun familie en omgeving als zij geen losgeld van € 1.000 euro in bitcoins zouden betalen. Daarmee was volgens het Hof sprake van poging tot afdreiging.

De verdachte is veroordeeld voor poging tot afdreiging, opzettelijke schending van een ambtsgeheim en computervredebreuk. Hij kreeg een gevangenisstraf van 18 maanden opgelegd, waarvan 14 maanden voorwaardelijk (met bijzondere voorwaarden), en een taakstraf van 240 uur. Ook moet hij ongeveer 6500 euro aan schadevergoeding betalen voor geleden immateriële schade voor de benadeelden.

Belangrijke rol voor digitaal bewijs in strafzaken

De rechtbank Limburg heeft op 28 maart 2018 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBLIM:2018:2940) tot 18 jaar gevangenisstraf voor moord op zijn vrouw. De rechtbank verhaald dat ‘terwijl zij nietsvermoedend in haar keuken een sigaret draaide, de verdachte haar van achteren heeft vastgegrepen en door een verwurging/nekklem om het leven heeft gebracht’. De zaak is voor deze rubriek relevant, omdat digitaal bewijs op de telefoon van de verdachte een prominente rol speelt bij het bewijzen van de vereiste voorbedachte rade bij moord. Ook speelde DNA-bewijs een belangrijke rol bij de veroordeling.

Uit het digitaal forensisch onderzoek van de verdachte is gebleken dat de verdachte onder andere op de volgende veelzeggende zoektermen heeft gezocht:

“- dodelijk gif op 29 september 2015 (20:58 uur);

– nek breken op 4 oktober 2015 (21:33 uur);

– overlijden voor definitieve echtscheiding op 4 oktober 2015 (22:17 uur);

– dodelijke kruiden op 7 oktober 2015 (01:17 uur);

– vergiften op 7 oktober 2015 (02:02 uur);

– dodelijke wurggreep op 13 oktober 2015 (23:45 uur);

– wurggreep politie op 25 oktober 2015 (01:26 uur);

– wurggreep op 26 oktober 2015 (00:24 uur);

– nekklem op 6 november 2015 (14:32 uur)”

Ook heeft de politie door onderzoek te doen op de router van de verdachte vastgesteld dat de verdachte op 4 oktober heeft gezocht op de zoekterm ‘gebroken-nek-opslag-dood (om 19.38.20 uur)’. De verdachte heeft bekend dat hij op die zoektermen heeft gezocht (zij het met volgens hem een andere reden).

De rechtbank neemt de zoektermen mee in de bewijsvoering, omdat het slachtoffer kort na de zoekopdrachten is overleden. De rechtbank achtte de verklaringen van de verdachte niet aannemelijk.

Bron: Rb. Limburg 28 maart 2018, ECLI:NL:RBLIM:2018:2940

In een heel ander soort zaak speelde digitaal bewijs ook een opzienbarende rol. Op 13 maart 2018 is een verdachte door de rechtbank Limburg veroordeeld (ECLI:NL:RBLIM:2018:2399) voor brandstichting, woninginbraken en diefstal  in Maastricht.

In dit geval speelde de telefoon van de verdachte een cruciale rol. Naar eigen zeggen had de verdachte deze telefoon altijd bij zich. Kort na de brandstichting, op 23 juni 2016 om 01.56 uur, maakte de telefoon die de verdachte verbinding met een wifinetwerk van een woning in de buurt. Dit plaatst de verdachte vlakbij de locatie en tijd van de brandstichting. Samen met ander bewijs waren de rechters overtuigd van de schuld van de verdachte.

Veroordeling voor witwassen van 11 miljoen aan bitcoins

De rechtbank Rotterdam heeft op 6 maart 2018 een interessante uitspraak (ECLI:NL:RBROT:2018:2201) gewezen over het witwassen van bitcoins. In de uitspraak maken de rechters de wat merkwaardige opmerking dat het ‘een feit van algemene bekendheid’ zou zijn dat ‘Bitcoins destijds veelvuldig in het criminele circuit als betaalmiddel zijn gebruikt’.

In deze zaak ging de verdachte als volgt te werk. Hij bood aan bitcoineigenaren die dienst aan hun bitcoins om te zetten in contanten. De bitcoineigenaren schreven de bitcoins over naar een van de ‘wallets’ (virtuele portemonnees) van de verdachte en kregen dan de tegenwaarde minus een commissiepercentage direct in contanten uitbetaald. Deze transacties werden op openbare plaatsen uitgevoerd. De verdachte verkocht de verkregen bitcoins vervolgens aan verkoopmaatschappijen als Kraken of Bitstamp. Deze verkoopmaatschappijen betaalden de verkoopprijs van de bitcoins uit op door de verdachte gebruikte bankrekeningen op zijn naam en op naam van anderen. In totaal is in de ten laste gelegde periode een bedrag van € 11.690.267,85 euro naar deze bankrekeningen overgemaakt.

De rechtbank vond dat de verdachte wel wetenschap moest hebben van de illegale herkomst gezien (1) het hoge commissiepercentage (5-8%), (2) het gebruik van bankrekeningen op naam van anderen, (3) het in ontvangst nemen van hoge contanten, en (4) het niet-vaststellen van de identiteit  of het bijhouden van een administratie van zijn klanten. De rechtbank is van oordeel dat deze handelingen het delict van (gewoonte)witwassen oplevert. De verdachte is veroordeeld tot een gevangenisstraf van 4 jaar.

De rechtbank Midden-Nederland heeft op 3 april 2018 ook enkele verdachten veroordeeld (ECLI:NL:RBMNE:2018:1179) voor het witwassen tussen de drie ton en 10 miljoen euro via Bitcoin. De verdachten zijn door de rechtbank onderverdeelt tussen  bitcoinhandelaren (de hoofdverdachten) en hun klanten. De hoofdverdachten namen bitcoins aan van hun klanten en zetten deze via een netwerk van rechtspersonen om in grote contante geldbedragen. De verdachten hadden geen ‘concrete, min of meer verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring’ voor de herkomst van de geldbedragen en de bitcoins. De verklaring blijkt ook niet uit het dossier en daarmee stelt de rechtbank vast dat de tenlastegelegde geldbedragen en bitcoins onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn.

Enkele van de relevante factoren voor de vereiste verhullingshandeling bij witwassen waren hier (1) het gebruik van een ‘bitcoinmixerdienst’, (2) het garanderen van anonimiteit voor hun klanten en (3) het rekenen van een ongebruikelijk hoge commissie voor de dienst. De hoofdverdachten controleerden niet waar de bitcoins vandaan kwamen en konden daarover ook geen uitleg geven. De opsporingsambtenaren hadden de beschikking over de administratie met bitcointransacties en in de uitspraak is een helder overzicht van de analyse van bitcointransacties openomen. De bitcoins zijn daarbij gegroepeerd in ‘bitcoinclusters’. De hoofdverdachten kregen 2 tot 3 jaar gevangenisstraf opgelegd en de vervolgde klanten tussen de 12 en 30 maanden.

Veroordeling voor computervredebreuk en diefstal

De rechtbank Gelderland heeft op 2 maart 2018 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBGEL:2018:957) voor computervredebreuk in een systeem van de Makro en diefstal van de waarde van cadeaubonnen. De helpdeskmedewerker had via de autorisatie die bij zijn functie hoorde op listige wijze inloggegevens van andere werknemers verkregen. Daarmee heeft hij ingelogd op de website ‘mijncarrousel.nl’ om een cadeau van de Makro te kiezen of een cadeau(bon) van een aangesloten retailer, zoals Wehkamp, Ici Paris en de Bijenkorf.

Naar het oordeel van de rechtbank heeft de verdachte zich daarmee aan computervredebreuk schuldig gemaakt door met een valse sleutel het CMS-systeem van de Makro te betreden met de intentie om handelingen te verrichten die buiten zijn bevoegdheid lagen, waardoor hij wederrechtelijk het computersysteem is binnengedrongen.

In totaal waren 1554 digitale cadeaubonnen ter waarde van € 97.002,50 aangeschaft. De verdachte heeft veelvuldig vouchers aangemaakt en met de daarbij behorende gegevens vervolgens cadeaubonnen besteld. Daarmee is volgens de rechtbank ook sprake van diefstal van de aangemaakte vouchers en de daarmee bestelde cadeaubonnen van bovengenoemde waarde. De verdachte kreeg een voorwaardelijke gevangenisstraf en een taakstraf van 150 uur opgelegd.

In een enigszins vergelijkbare zaak heeft de rechtbank Rotterdam op 22 maart 2018 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2018:2421) voor oplichting en computervredebreuk. In deze zaak heeft een student van de Hogeschool Rotterdam phishingmails naar medestudenten gestuurd met de mededeling dat zij eenmalig het collegegeld handmatig moesten overmaken. Daarnaast heeft hij medewerkers van een ziekenhuis een e-mail gestuurd met het bericht dat er een taak voor hen klaarstond in het personeelszakensysteem. De e-mail bevatte ook een link naar, wat later bleek, een nagebootst personeelszakensysteem. Van de medewerkers die inlogden op het nagebootste systeem, verwierven de verdachte en zijn mededaders de inloggegevens. Daarmee logde hij in op het echte personeelszakensysteem, waarna hij hun bankrekeningnummers wijzigde in die van een katvanger.

De verdachte is veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van een jaar, een taakstraf van 240 uur een geldboete van 1500 euro.

Digitaal bewijs in moordzaken II

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Posted on 16/04/2018 on Oerlemansblog

Ook in niet-cybercrime zaken kan digitaal bewijs een cruciale rol spelen. Neem bijvoorbeeld deze zaak van de rechtbank Limburg op 28 maart 2018.

In deze zaak is de verdachte veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf voor moord op zijn vrouw. De rechtbank verhaald dat “terwijl zij nietsvermoedend in haar keuken een sigaret draaide, de verdachte haar van achteren heeft vastgegrepen en door een verwurging/nekklem om het leven heeft gebracht”. In deze zaak heeft digitaal bewijs op de telefoon van de verdachte een prominente rol gespeeld bij het bewijzen van de vereiste voorbedachte rade bij moord. Ook speelde DNA-bewijs een belangrijke rol bij de veroordeling.

Uit het digitaal forensisch onderzoek op apparaten van van de verdachte is gebleken dat de verdachte onder andere op de volgende veelzeggende zoektermen heeft gezocht:

“- dodelijk gif op 29 september 2015 (20:58 uur);

– nek breken op 4 oktober 2015 (21:33 uur);

– overlijden voor definitieve echtscheiding op 4 oktober 2015 (22:17 uur);

– dodelijke kruiden op 7 oktober 2015 (01:17 uur);

– vergiften op 7 oktober 2015 (02:02 uur);

– dodelijke wurggreep op 13 oktober 2015 (23:45 uur);

– wurggreep politie op 25 oktober 2015 (01:26 uur);

– wurggreep op 26 oktober 2015 (00:24 uur);

– nekklem op 6 november 2015 (14:32 uur)”

Ook heeft de politie door onderzoek te doen op de router van de verdachte vastgesteld dat de verdachte op 4 oktober heeft gezocht op de zoekterm ‘gebroken-nek-opslag-dood (om 19.38.20 uur)’. De verdachte heeft bekend dat hij op die zoektermen heeft gezocht (zij het met volgens hem een andere reden).

De rechtbank neemt de zoektermen mee in de bewijsvoering, omdat het slachtoffer kort na de zoekopdrachten is overleden. De rechtbank achtte de verklaringen van de verdachte niet aannemelijk.

In een heel ander soort zaak speelde digitaal bewijs ook een opzienbarende rol. Op 13 maart 2018 is een verdachte door de rechtbank Limburg veroordeeld voor brandstichting, woninginbraken en diefstal  in Maastricht.

In dit geval speelde de telefoon van de verdachte een cruciale rol. Naar eigen zeggen had de verdachte deze telefoon altijd bij zich. Kort na de brandstichting, op 23 juni 2016 om 01.56 uur, maakte de telefoon die de verdachte verbinding met een WiFi-netwerk van een woning in de buurt. Dit plaatst de verdachte vlakbij de locatie en tijd van de brandstichting. Samen met ander bewijs waren de rechters overtuigd van de schuld van de verdachte.

Deze laatste zaak deed mij denken aan het aangehaalde voorbeeld van Hans Henseler over potentiële rol van digitaal bewijs (zie ook dit artikel ‘Verraden door je iPhone’ in Trouw) in bijvoorbeeld inbraakzaken. Henseler heeft overigens laatst een interessante inaugurele rede van zijn lectoraat aan de Hogeschool Leiden over de digitale revolutie! Ik ben benieuwd welke voorbeelden van digitaal bewijs in nabije toekomst de revue zullen passeren! Ik houd het in ieder geval in de gaten!

Belangrijke bewijsrol voor PGP-telefoons

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Op 20 juli 2017 heeft de Rechtbank Amsterdam veroordeeld (ECLI:NL:RBAMS:2017:5130) voor poging tot moord in opdracht op klaarlichte dag in een woonwijk. De verdachte was één van de schutters. Op het slachtoffer werden 34 kogels afgevuurd, waarbij het slachtoffer is geraakt in zijn buik en rug. De Rechtbank spreekt dan ook van een ‘wonder dat het slachtoffer de aanslag heeft overleefd’.  Verder is de verdachte vooroordeeld voor het voorhanden hebben van (semi-)automatische wapens en twee kilo springstof, heling van gestolen voortuigen en witwassen. De verdachte kreeg een opvallend hoge onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd van 20 jaar en een schadevergoeding van € 17.980,01 aan materiële schade en € 25.000,- aan immateriële schade. De rechtbank merkte op dat met de uitspraak hopelijk een preventief effect uitgaat, omdat de liquadatiegolf in Amsterdam maar doorgaat en daarmee mensenlevens verwoest. Daarnaast worden de inwoners van Amsterdam met vuurwapengeweld in hun woonomgeving geconfronteerd.

De uitspraak is voor deze rubriek interessant, omdat bijzonder uitgebreid wordt ingegaan op het gebruik van locatiegegevens uit de telecommunicatie van verdachten en bewijs dat wordt verkregen uit uit PGP-telefoons. Voor het ‘uitpeilen’  van de locatie van de verdachte werd gebruik gemaakt van de zogenaamde ‘IMSI-catcher’. Met de IMSI-catcher is een IMEI-nummer (een identificerend gegeven van een mobiele telefoon) geïdentifcierend dat toebehoorde aan bepaald type Blackberry, waarvan de verdachte gebruik van heeft gemaakt. Dit heeft in de bewijsconstructie bijgedragen.

PGP-telefoons zijn geprepareerde mobiele telefoon, waarmee op een meer gebruikersvriendelijke wijze gebruik kan worden gemaakt van het programma ‘Pretty Good Privacy’ (PGP). Met het programma kan op versleutelde wijze worden gecommuniceerd met anderen die daarvan gebruik maken. In dit geval heeft het NFI de wachtwoorden achterhaalt van PGP-telefoons, en daarmee de communicatie tussen de verdachten over de ten laste gelegde feiten. Het is onduidelijk of het een relatie heeft met de politieactie van het Team High Tech Crime in 2016, waarbij de servers inbeslag zijn genomen van een van witwassen verdacht bedrijf dat zich specialiseerde in het aanleveren van geprepareerde PGP-telefoons. Daarbij werd in totaal 7 Terabyte aan data gevonden met 3,6 miljoen versleutelde berichten die zijn verstuurd via zo’n 40.000 smartphones die op het Ennetcom-netwerk geregistreerd stonden. Naar aanleiding van deze inbeslagname worden naar verluidt netwerken tussen criminelen in kaart gebracht en communiatie tussen verdachten worden geanalyseerd.

De verdachte maakte ook gebruik van een Blackberry-telefon met het PGP-programma. Bij het moederbedrijf van Blackberry, RIM, zijn gegevens gevorderd over verschillende verdachten op basis van hun IMEI-nummers (een identifcicerend gegeven van een mobiele telefoon). Dit leverde een e-mailadres op die gekoppeld kan worden aan andere e-mailadressen in combinatie met bijnamen in de contactlijst van de telefoon. Ten slotte kon uit onderzoek naar de historische telecomgegevens van de PGP-telefoon en observaties worden nagegaan dat deze vaak zendmasten heeft aangestraald in de directe omgeving van het verblijfadressen van medeverdachten. Deze gegevens droegen bij aan het koppelen van de verdachten aan de apparaten, waarop belastende gegevens zijn gevonden.

Uiteindelijk is de rechtbank aan de hand van de historische telecomgegevens van de (PGP-)telefoons, de peilbakengegevens van zowel de auto’s , historische wegverkeersgegevens, observaties, camerabeelden, gesprekken die zijn opgenomen door middel van een microfoon in een auto en e-mailberichten uit de PGP-telefoons, nagegaan waar de verdachten zich bevonden in de periode voorafgaand aan de schietpartij en op de dag van de schietpartij zelf. Dit heeft geleid tot de overtuiging van schuld op basis van het bewijs en de uiteindelijke veroordeling van de verdachte.