Posted on 25/03/2018 op Oerlemansblog

Mag het account van een persoon worden overgenomen in een opsporingsonderzoek naar andere verdachten? Deze vraag staat centraal in mijn annotatie bij een uitspraak van de Rb. Noord-Holland op 22 juli 2017, ECLI:NL:RBNNE:2017:2882.

Feiten

In deze kinderpornozaak hebben Zwitserse opsporingsdiensten het account van een verdachte overgenomen. Het account was aangemaakt op GigaTribe, een peer-to-peer netwerk via welke mensen bestanden kunnen uitwisselen. Het werkt alleen als een contactpersoon is toegevoegd, dus het is eigenlijk een zogenoemd ‘friend-to-friend’ netwerk. Over dit netwerk wordt dus ook kinderporno uitgewisseld. In dit geval was blijkbaar een Nederlander als contactpersoon toegevoegd. Een Zwitserse opsporingsambtenaar chatte met de verdachte en de Nederlandse verdachte wisselde tientallen bestanden met kinderporno uit.

Het bewijs van bezit en verspreiding van kinderporno en de beschikbare gegevens over de Nederlandse verdachte werden overgedragen aan de Nederlandse politie die een eigen opsporingsonderzoek startte. Dit leidde tot vervolging en uiteindelijk een veroordeling van 181 dagen gevangenisstraf, waarvan 180 voorwaardelijk, met een proeftijd van drie jaar en een taakstraf van 200 uur.

Grondslag voor overnemen van account in Nederland?

In mijn noot betoog ik dat het overnemen van een account van persoon ook onder Nederlands recht mogelijk is, voorzover de betrokkene daaraan meewerkt. Binnen een opsporingsonderzoek is de grondslag hiervoor de bijzondere opsporingsbevoegdheid van stelselmatige informatie-inwinning. Als van te voren al duidelijk is dat met de accountovername onderdeel wordt gemaakt van een criminele organisatie, dan ligt de bijzondere opsporingsbevoegdheid van infiltratie voor de hand. Bij infiltratie, waarvoor ook toestemming van een bijzondere toetsingscommissie bij het Openbaar Ministerie moet worden verkregen, is het ook mogelijk vooraf afgestemde strafbare feiten te plegen. In een kinderpornozaak als deze ligt daarom de toepassing van de bijzondere opsporingsbevoegdheid infiltratie voor de hand.

Geen onvrijwillige accountovername

Het is volgens mij niet mogelijk zonder toestemming het account van een persoon over te nemen om bewijs te verzamelen in een opsporingsonderzoek. Dat zou neerkomen op de toepassing van hacken als opsporingsbevoegdheid. Het voorgestelde artikel voor de hackbevoegdheid, artikel 126nba Sv, verwijst bovendien niet naar stelselmatige informatie-inwinning of infiltratie als mogelijke toepassing nadat op afstand toegang is verschaft tot een computer waar een verdachte gebruik van maakt.

Nu is het afwachten op een zaak waar deze opsporingsmethode ook in Nederland wordt ingezet. Overigens zou het Openbaar Ministerie naar mijn mening nu al duidelijk moeten maken of – en onder welke voorwaarden – een indringende opsporingsmethode als deze mag worden ingezet. Dat geeft richting aan de officier van justitie die leiding moet geven aan een opsporingsonderzoek en de opsporingsambtenaren die het moeten uitvoeren. Daarnaast biedt het de maatschappij de benodigde duidelijkheid over de wetgeving dat van toepassing is voor digitale opsporingsmethoden. Dit biedt rechtszekerheid en is een essentieel onderdeel van het leven in een rechtsstaat.