Het ‘internet Organised Threat Assessment’ (iOCTA) rapport (.pdf) van Europol biedt elk jaar overzicht van gesignaleerde trends en actualiteiten omtrent georganiseerde cybercriminaliteit in de Europese Unie. Dit jaar geeft het rapport een inkijkje in de wereld van criminele internetdiensten, datahandelaren en witwaspraktijken in relatie tot cybercrime. Hier volgt een korte samenvatting.

Rusland-Oekraïne

Het rapport begint met het benoemen van de overloopeffecten van het Rusland-Oekraïne conflict. Vooral in de EU is een toename van Distributed Denial of Service (DDoS)-aanvallen zichtbaar die nationale en regionale overheidsinstellingen treffen. Deze aanvallen waren vaak politiek gemotiveerden gecoördineerd door pro-Russische hackersgroepen in de EU.

Criminele VPN’s

In het rapport staan ook schadelijke ‘virtual private networks’ (VPN’s) centraal. VPN’s zijn populair bij cybercriminelen om hun communicatie en websurfgedrag op internet af te schermen. VPN-aanbieders hosten doorgaans een aantal proxy’s waar gebruikers hun werkelijke locatie (IP-adres) en de inhoud van hun verkeer kunnen verbergen. Hoewel VPN-diensten niet illegaal zijn, zijn sommige ontworpen voor criminelen en worden deze ook geadverteerd aan criminelen. Het gebrek aan medewerking aan verzoeken of vorderingen van wetshandhavers is kenmerkend voor deze VPN-diensten. Ook wijst Europol op ‘bullet proof hostings providers’ die niet aan Know-Your-Customer (KYC)-procedures doen en soms geen klant- en metadata (zoals IP-adressen) opslaan, wat criminele activiteiten vergemakkelijkt. Bovendien is hosting een complexe internationale bedrijfstak waar servers vaak worden doorverkocht aan andere datacenters in verschillende regio’s.

Gestolen gegevens 

Europol noemt gestolen gegevens de ‘centrale grondstof’ van de illegale economie op internet. Gegevensdiefstal is een belangrijke bedreiging, omdat gestolen gegevens gebruikt kunnen worden voor een breed scala aan van criminele activiteiten, zoals voor het verkrijgen van toegang tot computersystemen, spionage, afpersing en voor ‘social engineering’-doeleinden (waarbij mensen zich voordoen als een ander). Een berucht voorbeeld van een forum waarin werd gehandeld in gestolen gegevens was ‘RaidForums’. Dit forum werd in april 2022 offline gehaald tijdens ‘Operation Tourniquet’. RaidForums had meer dan een half miljoen gebruikers en richtte zich op het verzamelen en doorverkopen van ‘exclusieve’ persoonlijke gegevens en databases van gecompromitteerde servers. RaidForums maakte naam door rivaliserende forums te hacken en persoonlijke informatie vrij te geven over hun beheerder (doxing). De high-profile database lekken die werden verkocht op het forum behoorden meestal toe aan bedrijven in verschillende sectoren. Ze bevatten gegevens van miljoenen creditcards en bankrekeningnummers, gebruikersnamen en wachtwoorden die nodig zijn om toegang te krijgen tot accounts.

Witwassen

Cybercriminelen die betrokken zijn bij cyberaanvallen en verwante diensten, maar ook degenen die handelen in of het beheer hebben over dark web marktplaatsen, voeren hun financiële transacties bijna uitsluitend uit met cryptocurrencies. Daarbij maken ze veel gebruik van technieken om hun financiële activiteiten te anonimiseren voordat ze hun illegale winsten te gelde maken. Deze technieken omvatten het gebruik van mixers, ‘swappers’ (waarmee cryptocurrencies kunnen worden omgezet in andere betalingsmiddelen) en gedecentraliseerde beurzen. Dit vereist zeer bekwame onderzoekers die verschillende methoden te gebruiken om cryptocurrency te volgen (zoals ‘demixing’, het traceren van ‘cross-chain swaps’ en het analyseren van ‘liquiditeitspools’).

Criminele netwerken die betrokken zijn bij fraude behalen hun winsten in zowel fiat- als cryptocurrencies. Het witwassen van hun criminele fondsen gebeurt meestal zeer snel nadat de fraude heeft plaatsgevonden. Dit heeft tot gevolg dat tegen de tijd dat het slachtoffer de zwendel doorheeft, het geld al verdeeld is over rekeningen in meerdere landen en is witgewassen. Online fraudeurs maken ten slotte ook veel gebruik van gokplatforms om winsten wit te wassen, omdat ze gebruikt kunnen worden om de herkomst en stromen van illegaal verkregen geld te verdoezelen.