Tag bulletproof hosting

Cybercrime jurisprudentieoverzicht maart 2025

jjoerlemans

Bron: afbeelding gegenereerd met Dall-E (prompt: A realistic digital illustration depicting bank helpdesk fraud and crypto scams via social media influencers)

Fraude door middel van crypto-investeringen

De cybercrimekamer van de rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft op 30 januari 2025 vijf mannen veroordeeld voor onder andere verschillende vormen van online oplichting, computervredebreuk en witwassen. De rechtbank legde celstraffen op variërend van 8 tot 36 maanden. Daarnaast moeten de mannen gezamenlijk meer dan 600.000 euro aan schadevergoedingen betalen. Bovendien is hen een betalingsverplichting van ruim driehonderdduizend euro aan de Staat opgelegd, als ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel. Zie ook het persbericht, Celstraffen en schadevergoedingen voor cybercriminaliteit.

In een uitspraak van 30 januari 2025 (ECLI:NL:RBZWB:2025:499) veroordeelde de rechtbank Zeeland-West-Brabant bijvoorbeeld één van de verdachten voor oplichting door middel van crypto-investeringen. De werkwijze van de verdachten was als volgt.

De slachtoffers werden gebeld door iemand die zich voordeed als een bankmedewerker en hen wees op een verdachte transactie of een ander probleem met hun rekening. In meerdere gevallen werden de slachtoffers overtuigd om geldbedragen van hun spaarrekening over te boeken naar hun lopende rekening, waarna deze bedragen werden doorgestort naar een zogenaamde “kluisrekening” of “depositorekening”. In werkelijkheid betrof dit een rekening op naam van een katvanger (‘money mule’).

Deze money mules kwamen via een promotiefilmpje van een ‘influencer’ op Snapchat in contact met verschillende Snapchataccounts. In deze zaak was de verdachte verantwoordelijk voor deze accounts. In het promotiefilmpje werd geïnteresseerden gevraagd hun bankrekening beschikbaar te stellen. Wie hierop inging, kwam in gesprek met de gebruiker van de betreffende Snapchataccounts. De potentiële money mule kreeg vervolgens een ‘pitch’ te zien waarin werd beloofd dat hij of zij 25 tot 40% zou ontvangen van het bedrag dat naar zijn of haar rekening werd overgemaakt. In werkelijkheid kregen velen helemaal niets en verloren zij zelfs hun eigen spaargeld. Vervolgens kreeg een loopjongen of ‘pinner’ de beschikking over de pinpas en inloggegevens van de money mule. In korte tijd werden grote geldbedragen gepind en goederen aangeschaft.

De verdachte is veroordeeld voor het witwassen van ruim € 500.000. De rechtbank past daarbij het volwassenstrafrecht toe op de verdachte. Zowel de Raad voor de Kinderbescherming als de jeugdreclassering adviseerden toepassing van het sanctierecht voor volwassenen. De rechtbank acht bewezen dat de verdachte gedurende langere tijd een groot aantal strafbare feiten heeft gepleegd. Daarnaast heeft hij, direct na een eerdere veroordeling door de rechtbank Den Haag, opnieuw soortgelijke delicten begaan. Volgens de rechtbank wijst dit op een “pro-criminele levenshouding”. De verdachte lijkt bovendien niet open te staan voor pedagogische beïnvloeding en is al eerder veroordeeld voor soortgelijke feiten. De verdachte wordt daarop veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar en moet verschillende schadevergoedingen betalen.

Principiële overwegingen n.a.v. het arrest Landeck

Op 22 januari 2025 veroordeelde het Hof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2025:66) een verdachte voor het aanschaffen van ongeveer 1.885 zogeheten ‘bots’ op Genesis Market, voor diefstal en voor het voorhanden hebben van gegevens die bestemd waren voor het plegen van strafbare feiten. Zie dit blogbericht over de veroordelingen naar aanleiding van operatie ‘CookieMonster’ en de ontmanteling van Genesis Market.

De principiële overwegingen van het gerechtshof over het onderzoek van een smartphone zonder toestemming van de rechter-commissaris zijn met name interessant, mede in het licht van het Landeck-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) (ECLI:EU:C:2024:830). De verdediging voerde aan dat de smartphone (een iPhone XS) van de verdachte in beslag was genomen en volledig (geautomatiseerd) werd uitgelezen.

Het hof stelt met de verdediging vast dat inderdaad sprake was van een uitvoerig en intensief onderzoek van de telefoon. Dit onderzoek omvatte onder meer:

  • Het bekijken van foto’s, waaruit onder andere informatie over het gezinsleven van de verdachte naar voren kwam.
  • Het lezen van notities van de verdachte, waaronder informatie over zijn ernstig zieke moeder.
  • Het in kaart brengen van e-mailadressen en het koppelen van telefoonnummers aan andere informatie.
  • Het bekijken van chatgesprekken.
  • Het vinden van een boardingpass met reisgegevens.
  • Het analyseren van de internetgeschiedenis.
  • Het bekijken en integraal opnemen in het dossier van een notitie met de titel ‘my life’, waarin privacygevoelige informatie stond over het gezinsleven en medische gegevens van de verdachte.

Hierdoor konden zeer nauwkeurige conclusies over het privéleven van de verdachte worden getrokken, wat volgens het hof neerkomt op een zeer ernstige inmenging in zijn fundamentele rechten. Het hof stelt tevens met de verdediging vast dat voor dit onderzoek geen machtiging is aangevraagd bij de rechter-commissaris; in het dossier wordt slechts vermeld dat het onderzoek plaatsvond ‘met toestemming van de officier van justitie’.

Het hof stelt voorop dat uit de zogeheten Smartphone-arresten (HR 4 april 2017, ECLI:NL:HR:2017:584, ECLI:NL:HR:2017:588 en ECLI:NL:HR:2017:592) volgt dat voor het verrichten van onderzoek aan gegevens van een in beslag genomen geautomatiseerd werk of digitale gegevensdrager een getrapte bevoegdheidstoedeling geldt. Dit betekent dat:

  • Een opsporingsambtenaar onderzoek mag verrichten indien op voorhand te voorzien is dat de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer beperkt zal zijn.
  • De officier van justitie (door of namens deze) onderzoek mag verrichten indien op voorhand te voorzien is dat sprake zal zijn van een meer dan beperkte inbreuk.
  • De rechter-commissaris (door of namens deze) toestemming moet geven indien op voorhand te voorzien is dat de inbreuk zeer ingrijpend zal zijn.

Waar het hof eerder (in het arrest van 20 november 2023, ECLI:NL:GHDHA:2023:2538) nog overwoog dat dit beoordelingskader in voldoende mate tegemoetkwam aan de door het HvJ EU verlangde waarborgen bij onderzoek aan gegevens, moet, mede in het licht van hetgeen door de verdediging is aangevoerd, de vraag worden beantwoord of dat na het arrest van het HvJ EU in de zaak CG/Bezirkshauptmannschaft Landeck (HvJ EU 4 oktober 2024, C-548/21, ECLI:EU:C:2024:830) nog steeds het geval is.

Kort gezegd, luidt het antwoord dat in dit geval toestemming van de rechter-commissaris noodzakelijk was voor het onderzoek aan de telefoon. Omdat die toestemming ontbrak, is sprake van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek in de zin van artikel 359a Sv.

Bij de beoordeling of aan deze schending een rechtsgevolg moet worden verbonden, moet het hof overwegen of: (a) de verdachte daadwerkelijk nadeel van de schending had ondervonden, (b) dit nadeel was veroorzaakt door het verzuim, (c) het nadeel geschikt was voor compensatie door middel van strafvermindering, en (d) strafvermindering, in het licht van het belang van het geschonden voorschrift en de ernst van het verzuim, gerechtvaardigd was.

Het hof concludeerde dat als de rechter-commissaris om toestemming was gevraagd, hij deze zonder nadere beperkingen had kunnen verlenen. De verdachte was door het vormverzuim dus niet in een nadeliger positie geraakt. Daarom oordeelde het hof dat bewijsuitsluiting, noch strafvermindering, een gerechtvaardigd rechtsgevolg is. Daarom volstaat het hof met de constatering van het vormverzuim.

Rol van Nederlandse opsporingsinstanties in het Exclu-onderzoek

In een tussentijdse beslissing in hoger beroep (ECLI:NL:GHDHA:2025:274) van 21 januari 2025 verduidelijkt het gerechtshof Den Haag de rol van de Nederlandse opsporingsinstanties in het Exclu-onderzoek. Daarnaast bevat de uitspraak interessante overwegingen over het interstatelijk vertrouwensbeginsel.

Het hof overweegt ten aanzien van het interstatelijk vertrouwensbeginsel het volgende. Beslissingen van rechters van de aangezochte autoriteit (Duitsland) hebben betrekking op de rechtmatigheid van de Duitse tenuitvoerlegging van het door Nederland uitgevaardigde Europees Onderzoeksbevel (hierna: EOB). De Nederlandse strafrechter komt daarover in beginsel geen oordeel toe (HR 13 juni 2023, ECLI:NL:HR:2023:913, r.o. 6.16.3). Van belang is ook dat volgens de Hoge Raad de enkele omstandigheid dat Nederlandse opsporingsambtenaren aanwezig mochten zijn bij de uitvoering van een onderzoekshandeling door een buitenlandse autoriteit, of dat zij technische assistentie verleenden, niet betekent dat de betreffende onderzoekshandelingen onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandse opsporingsautoriteiten hebben plaatsgevonden (HR 13 juni 2023, ECLI:NL:HR:2023:913, r.o. 6.18). Evenmin kan uit het feit dat vanuit Nederland onderzoekshandelingen met grensoverschrijdende invloed zijn verricht (zoals het binnendringen in een zich in het buitenland bevindend geautomatiseerd werk), worden afgeleid dat deze handelingen onder Nederlandse verantwoordelijkheid vielen (HR 13 februari 2024, ECLI:NL:HR:2024:192).

De verdediging heeft betoogd dat Nederland verantwoordelijk is voor de in de onderzoeken 26Samber en 26Lytham verrichte onderzoekshandelingen. Volgens de raadsman heeft Nederland niet slechts EOB’s uitgevaardigd, maar ook zelfstandig onderzoekshandelingen in Duitsland uitgevoerd.

Het hof overweegt hierover dat uit de bewoordingen van het EOB, inzake de machtiging ex artikel 126uba Sv van de rechter-commissaris van 26 augustus 2022, volgt dat aan de Duitse autoriteiten is verzocht om Nederlandse opsporingsambtenaren toestemming te verlenen om vanaf Nederlands grondgebied binnen te dringen in een zich in Duitsland bevindende Exclu-berichtenserver. Tevens is verzocht om technische bijstand te mogen verlenen bij de plaatsing en monitoring van het interceptiemiddel. Daarnaast staat in het EOB vermeld dat de ontsleuteling van de Exclu-berichten in Nederland zal plaatsvinden. Het hof constateert op basis van het dossier dat de Nederlandse politie (team DIGIT) de in het Exclu-communicatieprotocol toegepaste versleuteling heeft geanalyseerd en ongedaan heeft gemaakt. Zoals door de advocaat-generaal ter terechtzitting is bevestigd, had Nederland een ‘leidende rol’ over dit onderdeel van de Exclu-operatie. Daaruit blijkt van een vergaande vorm van technische bijstand door Nederland met betrekking tot de voor de ontsleuteling van de Exclu-berichten benodigde onderzoekshandelingen.

De advocaat-generaal heeft uitdrukkelijk erkend dat Nederlandse opsporingsambtenaren in het Exclu-onderzoek zelfstandig opsporingshandelingen hebben verricht. Hij heeft hun rol zelfs als ‘leidend’ bestempeld. Het dossier bevat een grote hoeveelheid stukken, waaronder vorderingen tot machtiging ex artikel 126uba Sv, beslissingen van de rechter-commissaris, bevelen van de officier van justitie, EOB’s en processen-verbaal van politie, waarin gedetailleerd wordt omschreven welke onderzoekshandelingen zijn verricht. Het gerechtshof overweegt daarop dat de onderzoekshandelingen onder de verantwoordelijkheid van de Duitse autoriteiten hebben plaatsgevonden. Het hof acht het vertrouwensbeginsel ook in deze omstandigheden onverkort van toepassing.

De verdediging heeft verzocht om specificering van het onderzoek dat de Nederlandse autoriteiten op Duits grondgebied hebben uitgevoerd. Het hof is van oordeel dat uit het algemeen proces-verbaal 26Lytham voldoende duidelijk blijkt welke onderzoekshandelingen zijn verricht. Tegen deze achtergrond acht het hof het verzoek van de verdediging onvoldoende specifiek en wijst het af. Wel wordt het verzoek tot verstrekking van alle EOB’s in het kader van dit onderzoek toegewezen. Bijna alle andere verzoeken worden verder afgewezen, met uitzondering van een proces-verbaal van het Team High Tech Crime en een observatieverslag. Na de verstrekking van deze stukken zal de strafzaak verder gaan.

Medeplegen van cybercriminaliteit door hosting provider

Op 21 februari 2025 heeft de rechtbank Rotterdam een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2025:2488) voor medeplichtigheid en medeplegen van computervredebreuk via een hostingprovider. Volgens de rechtbank heeft de verdachte met zijn dienstverlening een Mirai-botnetinfrastructuur gefaciliteerd, waarmee cybercriminelen onder meer DDoS-aanvallen konden uitvoeren. Daarnaast zijn via de servers van de verdachte ten minste drie geautomatiseerde werken wederrechtelijk binnengedrongen, al zijn er aanwijzingen dat dit in werkelijkheid op grotere schaal heeft plaatsgevonden.

Ten tijde van de ten laste gelegde feiten was de verdachte, samen met zijn medeverdachte, aandeelhouder en bestuurder van een hostingbedrijf. De servers van [medeverdachte rechtspersoon] bevonden zich in een datacentrum in Amsterdam en werden verhuurd aan klanten. Op 1 en 18 april 2019 ontving de politie van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) meldingen dat de hostingprovider mogelijk via het aan hen toebehorende IP-block een Mirai-afgeleide DDoS-botnetinfrastructuur faciliteerde, en dat er vanaf dit IP-block meer dan 30.000 DDoS-aanvallen waren uitgevoerd. Het Mirai-computervirus infecteert computers en maakt deze onderdeel van een botnet.

De rechtbank stelt vast dat de hostingprovider sinds 31 januari 2018 verantwoordelijk was voor dit IP-block (bestaande uit 256 IP-adressen). Uit onderzoek blijkt dat tussen 5 juni 2018 en 25 juli 2019 bij URLHaus (een organisatie die abusemeldingen verzamelt en openbaar maakt) 3.772 meldingen over dit IP-block zijn ingediend. Van de 2.740 malware-samples die konden worden veiliggesteld, zijn 2.372 geclassificeerd als Mirai. Verder blijkt dat 61 van de 256 IP-adressen in het IP-block in de periode van 10 februari 2018 tot 11 september 2019 Mirai-gerelateerd waren. The Spamhaus Project (een organisatie vergelijkbaar met URLHaus) classificeerde het IP-block als malafide. Bovendien zijn vanaf verschillende IP-adressen binnen het IP-block Mirai-aanvallen en een ransomware-aanval uitgevoerd, waarbij wederrechtelijk is binnengedrongen in geautomatiseerde werken. Gelet hierop stelt de rechtbank vast dat via de door [medeverdachte rechtspersoon] ter beschikking gestelde servers en IP-adressen een Mirai-botnet is gehost (feit 2) en computervredebreuk is gepleegd (feit 1).

Vervolgens beoordeelt de rechtbank of de verdachte en zijn medeverdachten medeplichtig waren aan deze strafbare feiten. Voor medeplichtigheid moet niet alleen worden bewezen dat de verdachten opzet hadden op het ter beschikking stellen van de desbetreffende servers en IP-adressen, maar ook dat hun opzet (al dan niet in voorwaardelijke zin) gericht was op de door de daders gepleegde gronddelicten: het hacken en het hosten/verspreiden van het Mirai-botnet.

Op basis van de bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat de verdachten op de hoogte waren van de geldende gedragscode, maar zich hier niet aan hebben gehouden. Uit verklaringen blijkt dat zij wisten dat misbruik werd gemaakt van hun servers. Zo ontving een NAS-server tussen 18 maart en 1 oktober 2019 in totaal 8.012 e-mails, waarvan 138 betrekking hadden op ‘Mirai’ en gerelateerd waren aan het IP-block. Dagelijks kwamen meldingen over Mirai binnen. De rechtbank oordeelt dat de verdachten onvoldoende actie hebben ondernomen om dit misbruik te bestrijden.

Daarnaast blijkt uit onderzoek naar de klanten van [medeverdachte rechtspersoon] dat zij diensten konden afnemen zonder authentieke contactgegevens te verstrekken. Klanten gebruikten bijvoorbeeld e-mailadressen die te relateren zijn aan cybercriminaliteit, betaalden anoniem via bitcoins en gaven niet-bestaande adressen op, zoals ‘420 Hacktown’. Ook blijkt uit de communicatie tussen de verdachten en hun klanten dat malafide klanten bewust werden toegelaten. Zo geven reacties op klanttickets aan dat [medeverdachte rechtspersoon] ‘DDoS’ en ‘spoofing’ toestaat zolang dit geen problemen oplevert, en dat ‘botnets’ en ‘bins’ toegestaan zijn mits ze verborgen blijven. In sommige gevallen werd klanten zelfs uitgelegd hoe ‘malware binaries’ het beste konden worden verborgen. Toen een pseudokoper van de politie op 12 september 2019 vroeg of er gecontroleerd werd op abuse-rapporten, luidde het antwoord dat dit niet gebeurde.

Gelet op deze omstandigheden concludeert de rechtbank dat de verdachten bewust de aanmerkelijke kans hebben aanvaard dat hun servers en IP-adressen gebruikt zouden worden voor het verspreiden van een Mirai-botnet en voor computervredebreuk. De rechtbank acht de verdachte in deze zaak schuldig aan medeplegen en medeplichtigheid aan computervredebreuk door het beschikbaar stellen van de daarvoor benodigde middelen.

De verdachte in de onderhavige had een kleinere rol dan zijn medeverdachte. Hoewel een gevangenisstraf passend wordt geacht, houdt de rechtbank rekening met persoonlijke omstandigheden en het tijdsverloop. Daarom wordt een voorwaardelijke gevangenisstraf van vier maanden opgelegd, een taakstraf van 180 uur, met een proeftijd van twee jaar. De medeverdachte, die binnen het bedrijf verantwoordelijk was voor sales en klantencontacten en volgens de rechtbank een grotere rol speelde, krijgt een taakstraf van 240 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf van zes maanden opgelegd (zie ECLI:NL:RBROT:2025:2492).

Cybercrime jurisprudentieoverzicht – december 2019

jjoerlemans Een reactie plaatsen

Veroordeling beheerder Maxided, een mislukte strafzaak?

‘Maxided’ was een bedrijf, gevestigd in Moldavië, dat binnen de IT-beveiligingsindustrie ook wel bekend staat als ‘bulletproof hosting provider’. Een bullet proof hosting service is een dienst van een bedrijf die serverruimte verhuurt aan cliënten, waarbij hun klanten bewust de ruimte en mogelijkheden krijgen alle typen inhoud – ook illegale inhoud – aan te bieden. De naam refereert naar de ‘bescherming’ die diensten bieden tegen opsporingsdiensten en andere partijen de materiaal offline willen halen. Nederland had in deze zaak rechtsmacht, omdat (o.a.) een deel van de gehuurde servers in Naaldwijk en Amsterdam stonden.

De rechtbank merkt op het dat ‘het als medepleger opzetten en onderhouden van een ‘filesharingsdienst’ teneinde de onwettige verspreiding van inhoud door gebruikers van dienst mogelijk te maken, buiten artikel 54a Sr (oud) valt’. Er volgt vrijspraak t.a.v. van het tenlastegelegde ernstige feit van het medeplegen van het verspreiden van kinderpornografisch materiaal. Volgens de rechtbank is geen sprake van opzet, ook niet in voorwaardelijke zin, op deze gedragingen. De rechtbank vond dat het openbaar ministerie bewijs moest aandragen dat de verdachte bewust was (dat er sprake was van opzet) van het de verspreiding van kinderporno. Dat de verdachte heeft verklaard dat illegale software en (volwassenen) porno werd uitgewisseld, vormt daarvoor geen onderbouwing. Evenmin blijkt dat de verdachte betrokken is geweest bij de afhandeling van abuse-meldingen betreffende kinderporno, aldus de rechtbank. Gelet daarop is ook van voorwaardelijk opzet geen sprake.

De rechtbank Rotterdam heeft op 29 april 2019 de uitspraak (pas) op 17 oktober 2019 gepubliceerd (ECLI:NL:RBROT:2019:8067). Over de zaak werd in NRC Handelsblad gezegd dat ‘Justitie zegt geleerd te hebben van een mislukte strafzaak tegen Maxided’. Onduidelijk is wat die leerpunten zijn. Des te opmerkelijker is het dat de uitspraak niet zo snel mogelijk is gepubliceerd. Mogelijk had het OM eenvoudig gezegd meer bewijs van de verspreiding van kinderporno moeten aandragen. Het is opvallend dat wel een uitgebreide paper over Maxided is gepubliceerd met een uitgebreide analyse van de gegevens die in beslag zijn genomen in de Maxided-zaak. Zie Noorozian e.a. 2019 (.pdf): “The confiscated dataincludes over seven years of records (Jan 2011 – May 2018) on server packages on offer, transactions with customers, provisioned servers, customer tickets, pricing, and payment instruments. In addition to the confiscated systems, two men were arrested: allegedly the owner and admin of MaxiDed“. Ook twee medewerkers van het Team High Tech Crime hebben blijkbaar meegewerkt aan de paper. Waren er niet meer gegevens bruikbaar geweest voor de bewijsvoering?

Wel wordt de verdachte veroordeelt tot het gewoonte maken van schuldwitwassen. De verdachte kreeg in totaal meer dan 500.000 euro via ‘ePayments’. De verdachte had toegang tot betaalsystemen van de bedrijven (zoals Webmoney en Bitcoins), maar niet is bewezen dat ‘verdachte ook bevoegd was om over de inkomsten van deze bedrijven te beschikken’. Ten aanzien van zijn salaris moest hij redelijkerwijs vermoeden dat het geld van de ondernemingen werd verdiend met het delen van porno en software zonder toestemming van auteursrechthebbenden. Hij heeft dit feit ook bekend.

In plaats van de geëiste vijf jaar gevangenisstraf krijgt de verdachte slechts vijf maanden gevangenisstraf opgelegd, met vermindering van de tijd die hij in verzekering of voorlopige hechtenis heeft doorgebracht.

Megazaak over ‘Tikkie-fraude’

In de megazaak ‘Roetnevel’ zijn een vijftal verdachten op 5 december 2019 veroordeeld (o.a. ECLI:NL:RBROT:2019:9522) voor ‘Tikkie-fraude’. De verdachten gingen als volgt te werk. De fraudeur toonde interesse in het aangeboden product op Markplaats.nl, waarna de conversatie zich vaak voortzette via WhatsApp. Als het op de betaling van het product aankwam, vroeg de fraudeur aan het slachtoffer of hij hem eerst één cent wilde betalen via een betaalverzoek via de ‘Tikkie-betaalapp’. De fraudeur berichtte vaker te zijn opgelicht en zou op deze manier de (bank)gegevens van de verkoper willen controleren. In werkelijkheid werd het slachtoffer na het klikken op de Tikkie-link naar een phishingwebsite geleid, dat qua uiterlijk leek op de inlogpagina van zijn of haar bank.

Het slachtoffer vulde vervolgens diverse gegevens in op de phishingwebsite, zoals de gebruikersnaam en het wachtwoord van een internetbankierenaccount. Ook vulden de slachtoffers dikwijls een ontvangen (TAN-)code in. De fraudeur heeft de op de phishingwebsite ingevoerde gegevens afgevangen en overgenomen, waarmee vervolgens kon worden ingelogd op het internetbankierenaccount van het slachtoffer. Tevens werden op een mobiel toestel van de fraudeur de Mobiel Bankieren App en vaak ook de Mobiel Betalen App (voor contactloos betalen) geïnstalleerd die gekoppeld werden aan de betaalrekening van het slachtoffer. Daarmee zijn diverse betalingen gedaan, onder andere in de MediaMarkt. Een deel van die aankopen werd kort daarna in een andere vestiging geretourneerd tegen contant geld. Daarnaast werden er door middel van genoemde apps soms overschrijvingen (tussen spaar- en betaalrekeningen) gedaan.

De bewijsmiddelen zijn met name afkomstig uit de inhoud en locatiegegevens van getapte telefoongesprekken en de loggegevens van ING-bank, waaruit bijvoorbeeld blijkt dat met een nader IP-adres en ‘Device-ID’ is ingelogd op de internetbankieromgeving. Ook speelde de metadata uit een selfie-foto bestemd voor op Facebook in een van de zaken een belangrijke rol voor het koppelen van de identiteit van de verdachten aan het gebruik van de apparaten.

In deze zaak werden drie verdachten veroordeeld voor computervredebreuk, diefstal, oplichting en lidmaatschap criminele organisatie. De rechtbank overweegt dat om te kunnen spreken van een organisatie als bedoeld in artikel 140 Sr, de bestanddelen van de organisatie, oogmerk van de organisatie en deelneming aan die organisatie zijn vervuld. Even ter herhaling: onder organisatie wordt een samenwerkingsverband verstaan, met een zekere duurzaamheid en structuur tussen een verdachte en ten minste één andere persoon. Het oogmerk van die organisatie moet gericht zijn op het plegen van misdrijven. Van deelneming aan de organisatie is pas sprake als de verdachte behoort tot het samenwerkingsverband en een aandeel heeft in, of ondersteunt bij, gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het oogmerk (tot het plegen van misdrijven).

Uit het dossier blijkt dat in diverse zaken meerdere personen onderdelen van de Tikkie-fraude hebben gepleegd. De personen die contact hadden met de slachtoffers, de personen die inlogden met de verkregen gegevens en de personen die de aankopen zijn gaan doen, moesten veelvuldig in een nauw verband met elkaar hebben samengewerkt om de opzet te laten slagen. De deelname aan een criminele organisatie leidde onder andere tot de hogere gevangenisstraf van 15 maanden in plaats van zes maanden. Ook moesten de verdachten een schadevergoeding van enkele duizenden euro’s betalen aan de slachtoffers van de fraude.

Veroordeling voor financiering terrorisme met cryptocurrency

De rechtbank Rotterdam heeft op 22 oktober 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2019:8237) tot deelname aan een terroristische organisatie, diefstal en oplichting. De verdachte heeft met mededaders in Somaliland en Zuid-Afrika deelgenomen aan een aan IS gelieerde terroristische organisatie, die het oogmerk had om aanslagen voor te bereiden, door het werven van gelden door ontvoeringen, moord en diefstal.

De rechtbank legt uit dat van een terroristische organisatie sprake is, indien een organisatie beoogt misdrijven met een terroristisch oogmerk te plegen. Onder terroristisch oogmerk wordt ingevolge artikel 83a Sr verstaan ‘het oogmerk om (een deel van) de bevolking ernstige vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen’. Islamitische Staat (IS), voorheen Islamic State of Iraq and Shaam (ISIS) en Islamic State of Iraq and Levant (ISIL) genoemd, worden aangemerkt als een (verboden) terroristische organisatie. Deelname aan IS moet dan ook worden beschouwd als deelname aan een terroristische organisatie als bedoeld in artikel 140a Sr. Elke bijdrage aan een organisatie kan strafbaar zijn. Een dergelijke bijdrage kan bestaan uit het (mede)plegen van enig misdrijf, maar ook uit het verrichten van hand- en spandiensten.

Het onderzoek ving aan in een ontvoeringszaak, waarbij een echtpaar werd ontvoerd en om het leven werd gebracht. In de dagen na de moord is van de bankrekening van de slachtoffers contant geld opgenomen en zijn met de betaalpas van een slachtoffer goederen gekocht. Uit onderzoek naar de telecomgegevens van de telefoons van de verdachten blijkt dat medeverdachten onderling contact hebben gehad over het echtpaar, dat zij hebben aangeduid als hun “doelwit”.

In een ambtsbericht van de AIVD die in de uitspraak wordt genoemd is onder andere te lezen dat de verdachte waarschijnlijk betrokken is bij de financiële afhandeling van de ontvoering en ‘ervaring heeft met bitcointransacties’. De Nederlandse politie krijgt (uiteindelijk) de beschikking over het digitaal beslag van Zuid-Afrikaanse autoriteiten en via de FBI over het digitaal beslag uit Somaliland. Uit digitaal forensisch onderzoek bleek dat de verdachte onder andere in chatgesprekken en gesprekken via Telegram contact had met medeverdachten die betrokken waren bij de ontvoering en mensen die naar het kalifaat wilden. In één van de chatgroepen worden pro-IS berichten gewisseld. Een chat waaraan de verdachte onder een schuilnaam deelneemt gaat over een aanslag in “Sadr City” (Bagdad), waarbij meer dan 60 doden zijn gevallen. De verdachte verheugd zich over deze aanslag: “Ahhhh the explosions in Baghad was in sadr city that killed 60+ that’s like jackpot alhamdulliiah”.

Uit de bewijsvoering blijkt dat de verdachte een account opende op ‘Coinbase’  en op zoek ging naar ‘Bittrex’, een platform voor het handelen in virtuele valuta. Er vonden diverse bitcointransacties plaats, onder meer via het handelsplatform ‘Local Bitcoin’. Ook waren heeft de verdachte een account aangemaakt op naam van iemand anders, waarmee ‘xCoins bitcoinaccount’ werd aangemaakt. xCoin is een bitcoinuitwisselingsdienst, waarmee onmiddellijk bitcoins kunnen worden aangekocht door middel van credit cards of paypal accounts. Later worden er vanuit Zuid-Afrika meerdere ‘Simplex cryptocurrency-accounts’ aangemaakt en worden er drie succesvolle aankopen gedaan met de credit card van een slachtoffer. Bij deze aankopen wordt onder meer gebruik gemaakt van een IP-adres in Zuid-Afrika, dat ook kan worden gelinkt aan het xCoins-account van de verdachte.

De rechtbank komt op grond van het bovenstaande tot het oordeel dat de verdachte door het verrichten van voornoemde handelingen feitelijk een bijdrage heeft geleverd en derhalve heeft deelgenomen aan een terroristische organisatie. Onmiddellijk na zijn detentie in oktober 2017 heeft de verdachte zich verdiept in cryptocurrency en is hij samen met voornoemde personen bezig geweest om geld in te zamelen voor een op te richten trainingskamp en kalifaat, waarbij hij onder meer gebruik heeft gemaakt van de persoonsgegevens van de door zijn mededaders ontvoerde en vermoorde slachtoffer. In gezamenlijkheid heeft de verdachte met medeverdachte plannen gemaakt voor het opzetten van een trainingskamp in Somaliland en daarvoor de voorbereidingen getroffen, waarbij de verdachte met een medeverdachte heeft gesproken over de aanschaf van raketten, wapens en drones.

De verdachte wordt veroordeeld voor zes jaar gevangenisstraf, waarvan één jaar voorwaardelijk.

Hacker van iCloud accounts veroordeeld

Op 31 oktober 2019 heeft de rechtbank Den Haag een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBDHA:2019:11523) tot het hacken van meerdere iCloudaccounts. De bekennende verdachte pleegde computervredebreuk door de beveiligingsvragen bij iCloudaccounts te raden. Vervolgens gebruikte de verdachte het programma ‘iPhone Backup Extractor’ om een back-up van het gehele account te maken. Via internet is de verdachte in contact gekomen met medeverdachte, met wie hij gegevens over die iCloud-accounts en de inhoud daarvan heeft uitgewisseld via Skype en via het programma ‘Gigatribe’. Ook heeft hij de Dropboxaccount van de vriend van een slachtoffer gehackt. De gesprekken met medeverdachte waren belangrijk voor de bewijsvoering.

De verdachte heeft naaktfoto’s en bewerkte foto’s op internet geplaatst met daarbij berichten als “email me voor meer” met het e-mailadres van een slachtoffer. Daarmee is de verdachte volgens de rechtbank ook schuldig aan laster (262 Sr) en belediging (266 Sr). Ten slotte is de verdachte veroordeelt voor het bezit tot kinderporno. De verdachte krijgt een zes maanden gevangenisstraf opgelegd, waarvan vijf voorwaardelijk. Ook moet hij 1000 euro schadevergoeding aan de slachtoffers betalen.

Strafvermindering na onrechtmatige doorzoeking smartphone

Het Hof Amsterdam heeft op 23 oktober 2019 in een zaak (ECLI:NL:GHAMS:2019:4341) strafvermindering toegekend als sanctie op een vormverzuim bij het doorzoeking in een smartphone.

Het hof overweegt dat de telefoon van de verdachte via een vordering tot uitlevering is verkregen. Tijdens het opsporingsonderzoek naar een medeverdachte waren veelzeggende chatgesprekken naar voren waren gekomen m.b.t. kinderpornografisch materiaal, zoals “ik heb een slaafje van 15! dat voorlopige mijn camslaafje wordt”.

De wijze waarop de Huawei smartphone van de verdachte is onderzocht leverde een meer dan beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte op. Er was echter geen toestemming van een officier van justitie of rechter-commissaris verkregen. Naar het Smartphone-arrest van de Hoge Raad (HR 4 april 2017, ECLI:NL:HR:2017:584) is dat wel vereist.

De verdachte is in eerste aanleg door de rechtbank Noord-Holland vrijgesproken van het ten laste gelegde verspreiden van kinderpornografische afbeeldingen. Het Hof Amsterdam acht het bezit van drie kinderpornografische bestanden wel bewezen en veroordeelt de verdachte tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 maanden, een proeftijd van 3 jaren en de 240 uur taakstraf.

Veroordeling voor grootschalig witwassen met bitcoins

De rechtbank Overijssel heeft op 22 oktober 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBOVE:2019:3787) voor het medeplegen van gewoontewitwassen met een grote hoeveelheid bitcoins. De verdachte handelde in bitcoins en trof verkopers van bitcoins bij een bedrijf in Landgraaf.

De verdachte adverteerde op Marktplaats.nl met de aankoop en verkoop van bitcoins tegen een veel hogere commissie van 4 of 5% dan de 0,35% dat volgens de rechtbank gebruikelijk is bij reguliere bitcoinwisselkantoren. Voor het omwisselen van bitcoins naar giraal geld werd gebruik gemaakt van drie bitcoinexchanges. Het ontvangen geld werd gestort op verschillende bankrekeningen van de verdachte en zijn echtgenote. In totaal werd op de onderzochte bankrekeningen € 3.594.634,56 geboekt, afkomstig van bitcoinexchanges. Hiervan werd in totaal € 3.416.150,14 contant opgenomen.

De meeste bitcoins waren afkomstig van een in 2017 neergehaalde darkweb market. De verdachte heeft geen persoonsgegevens gevraagd van zijn klanten en geen onderzoek verricht naar de herkomst en wist van de illegale herkomst. Hij garandeerde de anonimiteit van zijn klanten door af te spreken op een openbare plaats en een aanzienlijk hogere commissie rekende. Bovendien was de verdachte in bezit van een boekje dat hij als leidraad gebruikte, waarin stond dat er risico’s waren verbonden aan deze handel. Ook werd hij gewaarschuwd door de diverse banken waar de verdachte bankrekeningen had. De verdachte wordt veroordeeld tot 34 maanden gevangenisstraf.

Op 13 december 2019 heeft de rechtbank Oost-Brabant een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBOBR:2019:7097) voor drugshandel via het dark web en het voorhanden hebben van drugs. Tijdens de doorzoeking in de woning is drugs gevonden, verpakkingsmateriaal en een sealmachine, een PGP-telefoon en is een groot contant geldbedrag in een keukenkastje aangetroffen. Tijdens de doorzoeking zijn twee externe harde schijven in beslag genomen met daarop verschillende documenten, waaronder prijslijsten van verschillende soorten drugs, inloggegevens voor websites op het darkweb en administratie van verschillende orders in de periode van 4 december 2017 tot en met 14 augustus 2018 die naar adressen over de gehele wereld zijn verzonden. Daarmee acht de rechtbank drugshandel en het illegaal bezit van de drugs bewezen.

De opbrengsten van de drugshandel zijn uitbetaald in bitcoins, die vervolgens zijn omgezet in giraal geld. Daarvoor is niet alleen de eigen bankrekening van verdachte gebruikt, maar ook rekeningnummers van een katvanger. Vervolgens zijn die gestorte bedragen grotendeels opgenomen en – nu niet blijkt van het tegendeel – gaat de rechtbank ervan uit dat die bedragen ook zijn uitgegeven. De verdachte heeft ook erkend dat hij opgenomen bedragen heeft besteed aan vaste lasten en boodschappen. Daarmee heeft verdachte zich wat betreft de opgenomen bedragen ook schuldig gemaakt aan het witwassen van de opbrengst van zijn drugshandel. De verklaring van verdachte dat de geldopnames in verband stonden met zijn handel in bitcoins  in opdracht van derden die hun winsten in euro’s uitgekeerd wilden zien, acht de rechtbank niet aannemelijk geworden. De verdachte wordt ook veroordeeld voor het witwassen van bijna 150.000 euro.

De verdachte krijgt een vier jaar gevangenisstraf opgelegd.

Digitaal bewijs in strafzaken

Van oktober t/m december 2019 zijn verschillende rechtszaken geweest waarbij digitaal bewijs een rol speelt. De rechtbank Overijssel veroordeelde op 29 oktober 2019 bijvoorbeeld een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBOVE:2019:3958) voor een geweldadige overval. Het slachtoffer dacht dat hij via een dating app (Random Chat) een afspraak had met een meisje, maar in werkelijkheid wachtte er een groepje mannen op hem die hem onder bedreiging van wapens dwongen om onder andere zijn portemonnee en telefoon te geven.

Daar bleef het voor het slachtoffer helaas niet bij. Het slachtoffer heeft driemaal geprobeerd te pinnen, onder de bedreiging dat ‘zijn penis zou worden afgesneden’. Nadat hij zijn bankpas en pincode moest afstaan is nog diezelfde nacht vijf keer 100 euro van de bankrekening opgenomen.

Op grond van de afbeeldingen, berichten en het videofragment die op de telefoon van de verdachte is een van de daders geïdentificeerd. Aan de hand van de metadata kon worden afgeleid op welk tijdstip foto’s waren gemaakt. Ook werden berichten verstuurd over, onder andere, het ophogen van het limiet van slachtoffer om de pintransacties mogelijk te maken. De verachte moet een schadevergoeding betalen van bijna 3.400 euro en nog 30 dagen jeugddetentie uitzitten van een eerder opgelegde straf. Ook krijgt hij een gevangenisstraf opgelegd van 27 maanden.

Op 28 november 2019 heeft de rechtbank Amsterdam een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBAMS:2019:8995) voor een gewelddadige overval. Via Markplaats maakte de verdachte een afspraak met het slachtoffer voor de aankoop van een duur horloge (6300 euro), waarna een woningoverval plaatsvond. De verdachten bedreigden het slachtoffer met een vuurwapen en duwde hem op te grond, in de nabijheid van zijn vijfjarige zoontje. Vervolgens moest hij zijn horloge, iPhone X en Macbook afgeven.

In de uitspraak is te lezen dat het IP-adres kon worden gekoppeld aan het account van de verdachte. Het verweer dat het Wifi-netwerk van de verdachte een groot bereik had (15 meter buiten de woning) en daarom onvoldoende is voor de bewezenverklaring wordt verworpen. De rechtbank merkt op dat het bericht op Marktplaats kan worden gekoppeld aan de telefoon van de verdachte op grond van een (door Marktplaats gegenereerde) unieke code. Die bevindingen vragen om een verklaring, die door de verdachte niet wordt gegeven. De verklaring van de verdachte dat hij niet weet welke persoon dit kan hebben gedaan, acht de rechtbank onaannemelijk. De verdachte wordt veroordeeld voor een gevangenisstraf van 25 maanden, waarvan 8 maanden voorwaardelijk en meer dan 8000 euro schadevergoeding, wegens medeplichtigheid aan de woningoverval.

Op 4 december 2019 heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBZWB:2019:5403) voor doodslag (door een schot door het hoofd van het vrouwelijke slachtoffer in de nabijheid van haar vierjarige zoon) en verboden wapenbezit.

Het wapen is in deze trieste zaak niet daadwerkelijk aangetroffen, maar wordt bewezen verklaard op grond van de verklaring van de verdachte (dat het om een ‘9mm CZ 75 SP01 Shadow gaat’). Dit wordt ondersteund door de historische internetgegevens van de inbeslaggenomen telefoon van een ander persoon. Daar is uit naar voren gekomen dat er zoekopdrachten zijn ingegeven in Google met soortgelijke vuurwapens en ter zitting heeft verdachte verklaard dat hij waarschijnlijk degene is geweest die dat heeft opgezocht, omdat hij toen geen smartphone had. De verdachte heeft bovendien verklaard dat hij het pistool op die bewuste dag bij zich droeg, toen hij in de woning van het was.

De verdachte wordt veroordeeld voor 12 jaar gevangenisstraf.