Veroordeling drugshandel via darkweb

De rechtbank Den Haag heeft op 7 januari 2021 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBDHA:2021:432) voor het plegen van voorbereidingshandelingen voor harddrugsdelicten, de export van harddrugs door bestelling via het darkweb en verzending via de post, en het gewoontewitwassen van een geldbedrag en een hoeveelheid bitcoins. Met name de (technische) bewijsoverwegingen in de uitspraak zijn interessant, zoals de analyse van verkeersgegevens, het plaatsen van een peilbaken en camera, diverse doorzoekingen, en een pseudokoop op het darkweb.

De historische verkeersgegevens van de PGP-telefoon en de peilbakengegevens van een Mercedes Sprinter spelen bijvoorbeeld een rol in het lokaliseren van de verdachte in Duitsland en Pijnacker (Nederland). Op grond van een Europees Opsporingsbevel zijn in Duitsland postpakketten in beslag genomen die zouden zijn aangeboden aan een postbeambte en zijn de camerabeelden van dit postkantoor veiliggesteld. Op deze camerabeelden is de verdachte herkend. Op een van de inbeslaggenomen postpakketten stond een adres in Thailand vermeld en in dit pakket bleken 104 XTC-pillen te zitten. Op het andere inbeslaggenomen pakket stond een adres in China vermeld, en in dit pakket bleken 47 pillen te zitten.  

Ook is onderzoek verricht naar de data die zijn verkregen naar aanleiding van een tap op het IP-adres van de verdachte. Door de verbinding met Tor te correleren aan accountinformatie (vermoedelijk van een darkweb marktplaats), dat werd verstrekt door het Duitse onderzoeksteam, bleek dat de gebruiker van het IP-adres op 4 februari 2020 op diverse momenten gebruik heeft gemaakt van Tor. Verder heeft het Duitse onderzoeksteam de informatie verstrekt dat de verdachte voor communicatie gebruik maakte van de versleutelde chatapplicatie Wickr en de versleutelde emaildienst Protonmail. Uit de data van de IP-tap blijkt dat de verdachte gebruik maakte van Wickr en Protonmail.

Ten tijde van het onderzoek zijn er diverse pseudokopen verricht door de Duitse politie via het darkweb bij een darkweb marktplaats en zijn betalingen van deze pseudokopen zijn met bitcoins verricht. Op basis van contacten op de PGP-telefoon zijn medeverdachten geïdentificeerd en in chatberichten blijkt dat de verdachte tabletteermachines, stempels, kleurstoffen en bindstoffen regelt voor diverse andere personen. De verdachte verkocht ook EnchroChat abonnementen (de kosten voor een abonnement voor de duur van 3 maanden bedroegen €525,00) en PGP-telefoons kon regelen. Uit de chatberichten blijkt verder dat bedroegen en dat de betalingen daarvoor kennelijk vaak in euro’s plaatsvonden. Een gezamenlijk financieel overzicht en een print van een kasboek bleek voor de bewijsvoering zeer behulpzaam. Op basis van de aangetroffen gesprekken op de mobiele telefoon, concludeert de politie dat sprake is van een nauwe samenwerking tussen de verdachte en medeverdachte bij de handel van verdovende middelen via het darkweb.

De rechtbank overweegt dat ‘een gemiddelde consument een mobiele telefoon koopt om daarmee te kunnen bellen, foto’s te kunnen maken en te kunnen internetten. Een gemiddelde consument zal geen PGP-telefoon aanschaffen met een Encrochat-abonnement omdat een PGP-telefoon duur is en slechts een beperkte functionaliteit heeft. Met dergelijke telefoons kunnen geen foto’s worden gemaakt of worden gebeld. Omdat de meeste functies van een dergelijke telefoon onklaar zijn gemaakt, kan met een dergelijke telefoon eigenlijk uitsluitend nog berichten worden verzonden en ontvangen. Het is een feit van algemene bekendheid dat criminelen vaak gebruik maken van een PGP-telefoon met een Encrochat-abonnement om anoniem te blijven en door middel van versleutelde berichten veilig met elkaar te kunnen communiceren over criminele activiteiten’.

De rechtbank acht het delict witwassen van 97,6 bitcoins wettig en overtuigend bewezen. De verdachten hebben de illegale herkomst van deze bitcoins verhuld door deze bitcoins voor anderen om te ruilen in cash geld. De rechtbank acht bewezen dat de verdachten van dit witwasfeit een gewoonte hebben gemaakt gelet op het feit dat zij een vaste werkwijze hadden,  dat onder meer blijkt uit de vaste wisselcommissie die zij hanteerden en zij zeer waarschijnlijk een groot aantal bitcoinwissels hebben verricht. Voor de drugshandel en witwassen krijgt verdachte een flinke gevangenisstraf van vijf jaar opgelegd.

Nieuwe beslissing in EncroChat-zaak

De rechtbank Rotterdam heeft op 25 januari 2021 enkele beslissingen (ECLI:NL:RBROT:2021:396) genomen in een EncroChat onderzoek (onderzoek Flamenco). Gedurende een aantal maanden is de inhoud van (tekst)gesprekken tussen een aantal EncroChat-accounts gedeeld met het politieteam dat werkte aan de zaak Flamenco.

De verdediging had verzocht om toevoeging van diverse stukken uit onderzoek 26Lemont (onder meer de JIT-overeenkomst die ten grondslag ligt aan het onderzoek 26Lemont en de Franse tegenhanger ervan), het verhoor als getuige van twee officieren van justitie die leiding geven aan het onderzoek 26Lemont en van twee politieambtenaren (werkzaam bij de Landelijke Recherche en het Team High Tech Crime) en om alle EncroChat-gegevens te mogen inzien die aan het onderzoeksteam Flamenco zijn verstrekt.

De rechtbank stelt voorop dat de EncroChat-informatie in de zaak Flamenco duidelijk is geclausuleerd tot onderzoek naar georganiseerde misdaad. Zodra een machtiging  van een rechter-commissaris is verleend, zijn de inspanningen die worden verricht om de communicatie te ontsleutelen in beginsel rechtmatig. De rechtbank wijst het verzoek tot het toevoegen van stukken aan het dossier en het als getuige horen van de twee officieren van justitie van onderzoek 26Lemont en de twee politieambtenaren af. Naar het oordeel van de rechtbank is niet gebleken van een begin van aannemelijkheid dat de EncroChat-informatie anders dan rechtmatig is verkregen. Ditzelfde geldt eveneens voor de overdracht van een deel van deze informatie aan de (zaak)officier van justitie van onderzoek Flamenco. De getuigenverzoeken worden afgewezen, omdat niet is voldaan aan het verdedigingsbelangcriterium.

De rechtbank wijst het verzoek tot het verstrekken van originele (Franstalige) verzoeken en de beslissingen uit 26Lemont en/of het Franse parallelle EncroChat-onderzoek eveneens af. Er is volgens de rechtbank geen begin van aannemelijkheid dat de genoemde vertalingen qua inhoud en strekking afwijken. De rechtbank overweegt ten aanzien het verzoek om alle EncroChat-gegevens te mogen inzien het volgende. De officier van justitie heeft uiteengezet dat de vormgeving en omvang van de verstrekte gegevens eraan in de weg staan om een eenvoudig doorzoekbaar bestand te verstrekken. Het programma Hansken maakt een dergelijk onderzoek wel mogelijk, maar kan uitsluitend worden gebruikt op locatie bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), en daarbij kan een verdachte die zich in voorlopige hechtenis bevindt om beveiligingsredenen niet (fysiek) aanwezig zijn.

De rechtbank wil in een aanvullend proces-verbaal nader worden voorgelicht over de technische (on)mogelijkheden en de redenen waarom de eerder toegezegde informatie door de verdediging slechts bij het NFI kan worden ingezien. De rechtbank stelt de verdediging een termijn voor het verstrekken van een overzicht van in het dossier weergegeven gesprekken die zij nader wensen te onderzoeken.

Veroordeling voor drugshandel met belangrijke bewijsrol van EncroChat-berichten

In een andere zaak buigt de rechtbank Zeeland-West-Brabant zich op 24 februari 2021 in een andere zaak over de rechtmatigheid van het onderzoek aan EncroChat-berichten. In deze zaak wordt een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBZWB:2021:735) voor 6 jaar gevangenisstraf en een geldboete van 20.000 euro voor cocaïnehandel. In deze zaak voert de verdediging (o.a.) aan dat de voorwaarden van de rechter-commissaris om de data uit onderzoek 26Lemont te gebruiken niet zijn gerespecteerd en onvoldoende vast is komen te staan dat de accountnaam verdachte alleen door verdachte is gebruikt.

De rechtbank overweegt dat in een brief beschreven staat dat de Franse autoriteiten door middel van een ‘interceptie-tool’ inzicht en informatie hebben verkregen over de communicatie die is gedeeld op een forum. De Franse politie heeft onder gezag van de Franse officier van justitie, na machtiging van een Franse rechter, de interceptietool ingezet. Omdat in Nederland een soortgelijk strafrechtelijk onderzoek is opgestart, is een Joint Investigation Team (hierna: JIT) opgericht door Nederland en Frankrijk. In de JIT-overeenkomst is, zoals gebruikelijk, overeengekomen dat alle informatie en bewijsmiddelen die ten behoeve van het JIT worden vergaard worden gevoegd in een gezamenlijk onderzoeksdossier. Zekerheidshalve is ook de inzet van de hackbevoegdheid in onderzoeken naar georganiseerde misdaad (artikel 126ua Sv) ingezet. De rechter-commissaris heeft op 27 maart 2020 besloten om deze machtiging, ex artikel 126uba Sv, te verlenen onder een zevental voorwaarden. Op 16 september 2020 heeft een officier van justitie van het Landelijk Parket, op grond van artikel 126dd Sv, bepaald dat gegevens die zijn vergaard tijdens het onderzoek 26Lemont kunnen worden gebruikt in het onderzoek Catamaran. 

Kortgezegd stelt de rechtbank voorop dat het internationale vertrouwensbeginsel met zich mee brengt dat de inzet van buitenlandse bevoegdheden op basis van buitenlands recht (in dit geval Frans recht) in beginsel niet getoetst wordt door een Nederlandse rechter. In het licht van het internationale vertrouwensbeginsel wordt niet ingezien hoe de Nederlandse machtiging aan de in Frankrijk vastgestelde rechtmatigheid van eventuele aldaar geconstateerde inbreuken kan toe of af doen. Onder deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat aan het eventueel niet voldoen aan voorwaarden gekoppeld aan die Nederlandse machtiging geen rechtsgevolgen kunnen worden verbonden. De gegevens zijn aan het onderzoek Catamaran toegevoegd op grond van artikel 126dd Sv. Dit betreft de wettelijke basis waarop informatie uit strafrechtelijke onderzoeken onderling gedeeld kan worden. Het is niet gebleken dat deze toevoeging onrechtmatig tot stand is gekomen en daarom is volgens de rechtbank geen sprake van een vormverzuim.

Veroordeling voor online opruiing na instellen van avondklok

Vier mannen uit Utrecht, Almere, Weesp en Hilversum zijn door de rechtbank Midden-Nederland veroordeeld (ECLI:NL:RBMNE:2021:12) tot (voorwaardelijke) gevangenisstraffen én taakstraffen vanwege online opruiing. Het viertal verstuurde online opruiende teksten. De uitspraak is interessant gezien de rellen in 2021 tegen de invoering van de avondklok in Nederland.

Voor een bewezenverklaring van opruiing moet aan de volgende vier vereisten zijn voldaan.

1. Er is geprobeerd anderen aan te sporen tot het plegen van enig strafbaar feit of gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag. Het is niet nodig dat het feit waartoe wordt aangezet ook daadwerkelijk wordt gepleegd.

2. Er moet sprake zijn van opzet. Dat kan voorwaardelijk opzet zijn: het bewust de aanmerkelijke kans aanvaarden dat wordt opgeruid tot het plegen van een strafbaar feit.

3. De uitlating is in het openbaar gedaan. Het internet kan worden aangemerkt als een openbare plaats, mits het publiek toegang heeft tot de internetpagina waar de teksten zijn weergegeven. Indien de desbetreffende uitlatingen op voor het publiek toegankelijke sociale media worden geplaatst, zijn de uitlatingen in de openbaarheid gebracht.

4. De uitlating moet bovendien mondeling of bij geschrift of afbeelding zijn gedaan. Daaronder zijn inbegrepen video’s en tekstberichten op internet en sociale media.

In de onderhavige zaak werd op 16 april 2019 onder andere een afbeelding op internet geplaatst met de tekst:

“Voor diegenen die willen, zaterdag gaan we politiebureau in Utrecht laten trillen.

Wie ballen heeft moet komen, geen mietjes die kunnen naar [naam] .

Ben klaar met dat politiegeweld.”

Boven de afbeelding stond de naam van de verdachte. Ter zitting heeft verdachte verklaard dat hij het filmpje en de afbeelding op Snapchat heeft geplaatst uit onvrede met het politieoptreden bij een aanhouding op 16 april 2019 op de Kanaalstraat in Utrecht. Ook heeft verdachte verklaard dat hij destijds op Snapchat zo’n 10.000 volgers had.

De rechtbank is van oordeel dat de door verdachte gedane uitlatingen redelijkerwijs niet anders kunnen worden begrepen dan als een aansporing tot gewelddadig optreden tegen de politie. Daarbij geldt dat de teksten in hun geheel, in hun onderlinge samenhang en in hun context begrepen moeten worden. Tegen de achtergrond van de gewelddadige rellen die enkele weken eerder op Urk hadden plaatsgevonden en waarbij veel jongeren van buiten Urk betrokken waren, kan deze tekst door een gemiddeld persoon niet anders worden opgevat dan een oproep tot gewelddadigheden tegen de politie. Dit geldt temeer nu verdachte opriep om de adressen van de agenten, die onder andere als kankerflikkers werden bestempeld, te laten publiceren en mensen opriep om het politiebureau te laten trillen, waarbij ‘mietjes’ niet welkom waren.

Bij haar oordeel betrekt de rechtbank dat verdachte de teksten heeft verspreid onder zijn (ongeveer) 10.000 volgers en dus niet slechts aan een select gezelschap van bekenden. De rechtbank legt deze verdachte een gevangenisstraf op van 45 dagen, waarvan 30 dagen voorwaardelijk. Ook moet hij een taakstraf van 40 uur uitvoeren. De rechtbank houdt rekening met de persoonlijke omstandigheden van de verdachte.