Rapporten en trends in AI en criminaliteit 2024-2025          

In de afgelopen twee jaar zijn diverse rapporten verschenen van Europol (iOCTA (2024, 2025), SOCTA 2025, AI and Policing), de Politie (over AI en fraude), samen met het Openbaar Ministerie (eerste jaarbeeld), de UNODC (rapport), de AIVD (over AI en cybersecurity), het NCSC NL (o.a. het Cybersecuritybeeld Nederland 2025) en NCSC UK (onderdeel van GHCQ) over de invloed van AI op (cyber)criminaliteit en cybersecurity.

Het valt mij in de rapporten op dat op basis van incidenten soms grote conclusies worden getrokken. Toch is het belangrijk om de gesignaleerde trends op een rij te zetten. In deze blog vat ik daarom een aantal van die ontwikkelingen samen. De vijf trends heb ik zelf geselecteerd. Na het lezen heb ik voor deze tekst gebruik gemaakt van Copilot Researcher en Notebook LM. Een automatisch gegenereerde podcast is hieronder te beluisteren.

1.    Verlagen van drempels voor criminaliteit en de versterking van cyberaanvallen

Criminelen zetten AI in om cyberaanvallen sneller, groter en effectiever te maken. Het Britse National Cyber Security Centre (NCSC), onderdeel van GCHQ, waarschuwde in 2024 dat AI de omvang en impact van cyberaanvallen vrijwel zeker zal vergroten in de nabije toekomst. Dit komt doordat AI de benodigde technische kennis verlaagt en aanvallen automatiseert. Zie ook de tabel op The near-term impact of AI on the cyber threat – NCSC.GOV.UK.

Door generatieve AI kunnen ook onervaren of minder technisch onderlegde daders geavanceerde aanvallen uitvoeren. AI-modellen genereren bijvoorbeeld phishing-teksten en malwarecode waardoor de drempel voor nieuwe cybercriminelen daalt. Fraude en kindermisbruik worden vaak expliciet genoemd als domeinen die “bijzonder waarschijnlijk” door AI-gebruik zullen intensiveren. Europol signaleerde al in 2020 dat AI kan worden ingezet voor slimme wachtwoordkrakers, CAPTCHA-bots en gerichte social-engineeringaanvallen. Deze voorspellingen zien we nu werkelijkheid worden, met steeds geavanceerdere phishingaanvallen en door AI gegenereerde malware.

Daarnaast ontstaan illegale diensten waarbij cybercriminelen generatieve AI als betaalde dienst aanbieden. Volgens NCSC UK, de Organised Crime Agency (NCA) en Europol ontwikkelen kwaadwillenden eigen AI-tools en verkopen zij ‘GenAI-as-a-service’. Deze trend sluit aan bij de eerder gesignaleerde “vermarkting” van cybercrime-tools (zoals ransomware-as-a-service) in Europol-rapporten. Ook het UNODC-rapport uit 2024 signaleert dit fenomeen voor fraude en oplichting.

De beschikbaarheid van dergelijke tools, ook in kwaadaardige varianten op het dark web zonder ‘guardrails’, verlaagt de drempel voor cyberactoren zonder diepgaande technische vaardigheden. Criminelen gebruiken LLM’s om scripts te ontwikkelen voor phishingmails of websites voor gegevensdiefstal. Het groeiende ‘phishing-as-a-service’-aanbod weerspiegelt de automatisering van deze aanvalsvector.

2.    Georganiseerde criminaliteit en AI

Veel van bovenstaande ontwikkelingen komen samen in de georganiseerde misdaad. Het SOCTA-rapport 2025 stelt dat criminelen AI als “onderdeel van hun gereedschapskist” beginnen te gebruiken. Klassieke activiteiten zoals drugshandel convergeren met cybercriminaliteit. Grote criminele groepen investeren in online fraude en datadiefstal naast hun traditionele handel. Zie eerder ook deze samenvatting van het SOCTA-rapport

Europol signaleert ook vermenging met statelijke actoren. Criminele netwerken kunnen gegevens stelen voor staten door in te breken in beveiligde systemen. Deze informatie kan worden gebruikt voor spionage, economische voordelen of chantage. Daarnaast spelen deze netwerken een sleutelrol in desinformatiecampagnes, waarbij nepaccounts, trollen en gemanipuleerde nieuwscontent worden ingezet om democratische instellingen te ondermijnen.

Criminele organisaties misbruiken corruptie om vervolging te vermijden, onder meer door het omkopen van politie en justitie. Digitale trends versterken dit fenomeen: corrupte contacten worden online geworven, betalingen verlopen via cryptovaluta, en personen met toegang tot digitale systemen zijn belangrijke doelwitten. Netwerken gebruiken versleutelde communicatieplatforms zoals EncroChat en Sky ECC, maar ook reguliere apps om te rekruteren, handelen en betalingen te regelen.

Geweld wordt steeds vaker als dienst aangeboden (‘violence-as-a-service’), gefaciliteerd door online platforms en versleutelde communicatie. Jongeren worden actief gerekruteerd voor cyberaanvallen, drugshandel en als geldezel, vaak via sociale media en met verleidelijke tactieken zoals gamificatie. Technologie speelt ook een rol in traditionele misdrijven: online werving voor mensenhandel, wapensmokkel en illegale streamingdiensten. AI en 3D-printing vergroten de toegang tot vuurwapens en maken productie van vervalste medicijnen mogelijk. Digitale piraterij en online verkoop van illegale geneesmiddelen blijven groeien, ondersteund door anonimiserings- en cryptotechnieken.

Ook de UNODC signaleert hoe online gokken, grootschalige oplichting en witwassen van cryptocurrencies samenkomen in één ecosysteem, aangejaagd door AI-tools. Dit leidt tot een “criminele dienstverleningseconomie”, waarin phishingkits, valse documenten en AI-gegenereerde propaganda worden verhandeld. De VN noemt Zuidoost-Azië een proeftuin voor AI-gedreven criminaliteit. Scam-centra rekruteren jonge mensen onder valse voorwendselen en dwingen hen om samen met AI-systemen slachtoffers op te lichten. AI automatiseert een groot deel van het werk, terwijl mensen geloofwaardige interacties onderhouden.

Ook de AIVD constateerde in 2024 (‘Versterkte dreigingen in een wereld vol kunstmatige intelligentie’ .pdf) dat AI door iedereen kan worden gebruikt voor het maken van malware en phishingberichten, wat de dreiging door niet-statelijke actoren vergroot. Het SOCTA-rapport noemt ook hoe criminele organisaties door staten worden ingezet voor sabotage van kritieke infrastructuur, informatiediefstal en cyberaanvallen. Een van de belangrijkste manieren waarop zij bijdragen, is via ransomware-aanvallen op kritieke infrastructuur, bedrijven en overheidsinstanties. Deze aanvallen genereren niet alleen financiële inkomsten – vaak via cryptovaluta – maar dienen ook om tegenstanders te ontwrichten door essentiële diensten lam te leggen, chaos te creëren en het vertrouwen van het publiek te ondermijnen.

Een concreet voorbeeld is de cyberaanval op de Nationale Politie in september 2024 door de waarschijnlijk staatsgesteunde Russische groep LAUNDRY BEAR (zie deze advisory report .pdf).

LAUNDRY BEAR richt zich, net als andere Russische cyberdreigingsactoren, voornamelijk op landen die lid zijn van de EU of NAVO. De groep valt vooral organisaties aan die relevant zijn voor de Russische oorlogsinspanningen in Oekraïne, zoals defensieministeries, krijgsmachtonderdelen, defensiebedrijven en EU-instellingen. Ook ministeries van Buitenlandse Zaken en andere overheidsorganisaties behoren tot de doelwitten. Naast Europa zijn er aanvallen waargenomen in Oost- en Centraal-Azië. In 2024 voerde LAUNDRY BEAR aanvallen uit op defensiecontractanten, luchtvaartbedrijven en hightech ondernemingen, waarschijnlijk om gevoelige informatie te verkrijgen over wapenproductie en leveringen aan Oekraïne. De groep lijkt kennis te hebben van militaire productieprocessen en probeert technologieën te bemachtigen die door sancties moeilijk toegankelijk zijn.

Naast militaire en overheidsdoelen richt LAUNDRY BEAR zich ook op civiele organisaties en commerciële bedrijven, vooral in de IT- en digitale dienstensector. Deze netwerken bieden vaak indirecte toegang tot overheidsinformatie, waardoor ze aantrekkelijk zijn voor spionage. Verder zijn aanvallen vastgesteld op NGO’s, politieke partijen, media, onderwijsinstellingen en kritieke infrastructuur, vrijwel zeker met spionagedoeleinden. In vergelijking met andere Russische actoren heeft LAUNDRY BEAR een hoge succesgraad. De meest getroffen sectoren zijn: overheidsorganisaties, defensie en defensiecontractanten, IT- en digitale diensten, sociale en culturele organisaties, onderwijs en kritieke infrastructuur.

3.    AI in fraude en oplichting

Criminelen misbruiken deepfakevideo’s, -audio en -afbeeldingen om vertrouwen te winnen of druk uit te oefenen. Europol waarschuwde in 2022 dat deepfakes een “standaardtool voor georganiseerde misdaad” dreigen te worden. Voorbeelden zijn CEO-fraude (waarbij een vervalste stem of video van een leidinggevende ondergeschikten instrueert geld over te maken), vervalsing van bewijs en productie van niet-consensueel seksueel materiaal.

LLM’s versnellen aanvalsvoorbereiding door automatisch grote hoeveelheden informatie over doelwitten te verzamelen. Ze genereren foutloze phishingmails in meerdere talen en imiteren schrijfstijlen, wat spearphishing veel geloofwaardiger maakt.

Een concrete toepassing is het creëren van synthetische identiteiten met AI. Criminelen gebruiken AI-gegenereerde gezichten en stemmen om zich voor te doen als betrouwbare derden – bijvoorbeeld als helpdeskmedewerker, bankmedewerker of bekende van het slachtoffer. Voice cloning (het klonen van stemmen) is dermate geavanceerd dat in enkele gevallen in 2023–2024 bedrijfsmedewerkers zijn opgelicht door een telefoontje dat klonk als hun directeur, waarin om een spoedoverboeking werd gevraagd. Uit het UNODC-rapport blijkt ook dat ze geloofwaardige valse identiteitsdocumenten of profielfoto’s genereren om verificaties te omzeilen. Dit omvat bijvoorbeeld AI-gedreven ‘identity masking’, waarbij online profileren automatisch worden gerouleerd, deepfake-video’s worden gebruikt tijdens illegale transacties, of het foppen van biometrische toegangscontroles.

Dankzij AI kunnen fraudeurs hun aanpak beter afstemmen op hun doelwitten. Tools kunnen enorme datasets doorzoeken (OSINT) en patronen herkennen om bijvoorbeeld overtuigende persoonlijke babbels of op maat gemaakte phishing-mails te genereren. De Nederlandse politie verwacht dat social engineering-aanvallen de komende jaren verder verfijnd en grootschaliger worden door AI. In het Fenomeenbeeld Online Fraude 2024 wordt expliciet vermeld dat de trend van steeds gerichtere benadering van slachtoffers “vermoedelijk zal versnellen onder invloed van kunstmatige intelligentie”.

Uit een andere analyse van het United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC 2024) blijkt dat criminele fraudenetwerken in Zuidoost-Azië op grote schaal AI inzetten om slachtoffers wereldwijd te bereiken. De onderzoekers zagen een stijging van meer dan 600% van deepfake-content op criminele fora in de eerste helft van 2024 vergeleken met eerdere periodes. Zij combineren bijvoorbeeld gescripte chatbots met deepfake-profielen om geloofwaardige gesprekken te voeren in meerdere talen.

4.    AI en seksuele uitbuiting

Een van de meest verontrustende ontwikkelingen sinds 2023 is het gebruik van AI voor het produceren van seksueel materiaal van minderjarigen (ook wel: materiaal van seksueel misbruik van kinderen (CSAM).

Sinds 2023 neemt het gebruik van AI voor het produceren van seksueel materiaal van minderjarigen sterk toe. Politie en opsporingsinstanties zien een duidelijke stijging van AI-gegenereerde afbeeldingen en video’s van kindermisbruik. In Nederland meldde de politie in 2024 dat dit materiaal “steeds vaker opduikt” in onderzoeken. Rechercheurs besteden veel tijd aan het vaststellen of een afbeelding echt is of door AI is gemaakt, wat capaciteit wegneemt van het bestrijden van daadwerkelijk misbruik.

Europol bevestigt deze trend in het iOCTA-rapport 2024: volledig synthetische of door AI gemanipuleerde CSAM vormt een opkomende dreiging.

iOCTA rapport van 2024 op Europees niveau: volledig synthetische of door AI gemanipuleerde CSAM komt steeds vaker voor. ‘Operation Cumberland’ illustreert dit: wereldwijd werden ~270 kopers geïdentificeerd en diverse arrestaties verricht. De Nederlandse politie voerde met vier geïdentificeerde kopers waarschuwingsgesprekken om herhaling te voorkomen.

Nederlandse en internationale politiediensten maken daarbij geen onderscheid in echte of met AI gegenereerde CSAM.  Dit is niet alleen omdat de impact (normalisering van misbruikfantasieën) ernstig is, maar ook omdat voor de training van zulke AI vaak echte misbruikbeelden worden gebruikt.

5.    Prompt injection attacks

De NCSC UK legt uit dat ‘prompt injection’ een relatief nieuwe kwetsbaarheid is in generatieve AI-toepassingen (ontstaan in 2022). Het treedt op wanneer ontwikkelaars eigen instructies combineren met onbetrouwbare inhoud in één prompt en aannemen dat er een duidelijke scheiding bestaat tussen ‘wat de app vraagt’ en externe data.

In werkelijkheid maken LLM’s geen onderscheid tussen data en instructies; ze voorspellen simpelweg het volgende token. Hierdoor kan een aanvaller via indirecte prompt injection – bijvoorbeeld door verborgen tekst in een CV – het model ongewenste acties laten uitvoeren. Dit maakt prompt injection fundamenteel anders dan klassieke kwetsbaarheden zoals SQL-injectie, waarbij mitigaties zoals parameterized queries effectief zijn.

De NCSC adviseert om prompt injection niet te zien als code-injectie, maar als exploitatie van een ‘inherently confusable deputy’. Ontwikkelaars moeten systemen zo ontwerpen dat ze geen privileges blindelings doorgeven aan LLM’s. Dit betekent: toegang tot gevoelige tools beperken, deterministische beveiligingslagen toepassen en invoer, uitvoer en mislukte API-calls monitoren. Volledige preventie lijkt onhaalbaar, maar het verkleinen van kans en impact is essentieel. Zonder maatregelen dreigt prompt injection dezelfde golf van incidenten te veroorzaken als SQL-injectie in het verleden.

iOCTA report 2025

On 11 June 2025, Europol published its new Internet Organised Crime Threat Assessment report, titled ‘Steal, deal, and repeat’ (.pdf).

A central theme of the report is the pervasive threat of data theft. For example, ‘access credentials’ (login details) to personal accounts are highly valuable because they provide direct access to mailboxes, social media accounts, online shops, financial services, and even information systems used by public administrations. The data can be used to compromise the wider network (called ‘lateral movement’ in computer systems), malware distribution, identity theft, impersonation of victims, and the dissemination of malicious content appearing to originate from trusted sources.

Data as a means to commit cybercrime

Criminals involved in online fraud schemes leverage personal information to profile targets, increasing their chances of success or gaining unauthorized access to accounts. This includes details such as age, interests, location, email addresses, dates of birth, phone numbers, and credit card data. This information allows criminals to craft more convincing and manipulative fraud narratives.

Similarly, child sex exploitation perpetrators collect personal information to tailor their communication with the victims and use it as leverage for sexual and financial extortion. This can encompass victims’ interests, personal connections, home and school addresses, and details about family and friends. The collection of such data also facilitates “doxxing”—the public exposure and shaming of victims by publishing private information online—which can lead to further victimization, cyberbullying, and the re-victimization of children.

Criminals also use stolen personal data to create fake identities for purposes such as applying for subsidies, loans, or credit cards, and committing other financial frauds. Business Email Compromise (BEC) attacks, where criminals impersonate company executives or employees, are also prevalent, tricking others into transferring funds or revealing sensitive information.

Data as a commodity

Information is stolen and converted into a commodity to be further exploited by other criminal actors in their operations. It is then marketed on various criminal platforms, including specialised marketplaces, underground forums, and dedicated channels within end-to-end encrypted (E2EE) communication apps.

Europol identifies several common commodities:

  • Unanalysed infostealer logs and breached data dumps (leaked or stolen data), which may contain personal data, user credentials for various services, browser artefacts and other sensitive information;
  • Unanalysed or verified credit card dumps (usually gathered by digital skimming), as well as the bulk sale of verified card details;
  • Initial access offers, ranging from credentials for remote services and accounts (e.g. RDP, VPN, firewalls, network devices and cloud environments) to established backdoor access to corporate systems and networks;
  • Account login credentials for various web services, including email and social media accounts, online shopping environments and adult content sites;
  • Criminal services, including subscriptions to phishing-kits, infostealers, exploit kits, droppers, spoofing services and malicious Large Language Models (LLMs);
  • Anti-detection solutions, such as VPNs, bulletproof hosting (BPH), residential proxies, money laundering services, operational security (OpSec) manuals, etc

Manuals, guidelines, and tutorials—including individual coaching sessions focused on OpSec and online fraud schemes—are widely available at low cost, often bundled with other products or services.

Infostealers are used to steal login credentials and collect application tokens and session cookies, enabling access to websites and applications as an authenticated user. They also gather information about the user’s device, operating system, settings, and browser data, allowing criminals to mimic a legitimate user’s digital fingerprint. This enables them to bypass some security features during account takeovers by configuring virtual machines to resemble genuine users.

Example: Take down of ‘Lumma’

As part of “Operation Endgame,” Europol partnered with Microsoft in 2025 to dismantle the infrastructure behind ‘Lumma’. Lumma enabled cybercriminals to collect sensitive data from compromised devices on a massive scale, harvesting stolen credentials, financial data, and personal information for sale through a dedicated marketplace. Its widespread use made it a central tool for identity theft and fraud globally.

On 16 March 2025, Microsoft identified over 394.000 Windows computers globally infected by the Lumma malware. More than 1300 domains seized by or transferred to Microsoft, including 300 domains actioned by law enforcement with the support of Europol, will be redirected to Microsoft sinkholes. 

Source: Disrupting Lumma Stealer: Microsoft leads global action against favored cybercrime tool – Microsoft On the Issues

It had the following functionalities according the (more) technical report:

  • Browser credentials and cookies: Lumma Stealer extracts saved passwords, session cookies, and autofill data from Chromium (including Edge), Mozilla, and Gecko-based browsers.
  • Cryptocurrency wallets and extensions: Lumma Stealer actively searches for wallet files, browser extensions, and local keys associated with wallets like MetaMask, Electrum, and Exodus.
  • Various applications: Lumma Stealer targets data from various virtual private networks (VPNs) (.ovpn), email clients, FTP clients, and Telegram applications.  
  • User documents: Lumma Stealer harvests files found on the user profiles and other common directories, especially those with .pdf, .docx, or .rtf extensions.
  • System metadata: Lumma Stealer collects host telemetry such as CPU information, OS version, system locale, and installed applications for tailoring future exploits or profiling victims.

Lumma Stealer used a robust C2 infrastructure, using a combination of hardcoded tier 1 C2s that are regularly updated and reordered, and fallback C2s hosted as Steam profiles and Telegram channels that also point to the tier 1 C2s. The Telegram C2, if available, is always checked first, while the Steam C2 is checked only when all the hardcoded C2s are not active. To further hide the real C2 servers, all the C2 servers are hidden behind the Cloudflare proxy

Techniques to acquire personal data

The “ClickFix” technique is gaining popularity among cybercriminals. Users encounter fake error or CAPTCHA messages while browsing, tricking them into copying and running malicious content on their devices. These pop-ups prompt users to click buttons labelled ‘Fix It’ or ‘I am not a robot,’ which then either copies a malicious PowerShell script or provides instructions for manual malware execution.

Vishing—the use of fraudulent phone calls—is facilitated by spoofing services, allowing criminals to impersonate trusted entities and increase the effectiveness of social engineering attacks. This technique is frequently used for fraud and gaining initial system access. Increasingly, vishers persuade victims to download malicious payloads, enter credentials on phishing websites, or install Remote Access Tools (RATs) or Remote Monitoring and Management (RMM) tools. Fraudsters impersonating IT solution providers are using this approach to gain access to bank accounts. Initial Access Brokers (IABs) and ransomware operators are also adopting vishing tactics to obtain VPN and user account credentials.

Use of LLM’s and generative AI

LLM’s and genAI can improve phishing techniques. enhance phishing techniques by enabling the creation of highly targeted messages incorporating local language and cultural nuances, significantly increasing click-through rates. CSE perpetrators use LLMs to personalize communications, making them more convincing and facilitating impersonation for information gathering. This makes it harder for victims to recognize manipulation. The automation provided by LLMs allows offenders to scale their grooming operations, targeting multiple victims in various languages simultaneously.

Criminals are also using voice deepfakes to enhance the credibility of spear-phishing campaigns used in BEC and CEO fraud. Generative AI can be exploited to create fake social media profiles for social engineering purposes.

As discussed above, genAI can also be exploited to generate fake social media profiles using a range of social engineering applications. For further information, refer to this Europol podcast featuring a shocking example of AI use in an online child sexual abuse case involving “Kidflix”, which contained approximately 72.000 videos and nearly two million users.

Who are they?

employ the methods previously mentioned, alongside more sophisticated techniques that enable them to compromise valuable targets. These include digital service providers (through supply-chain attacks), international corporations, and government entities; this can involve identifying and creating zero-day exploits, as well as conducting complex, targeted social engineering operations. Such actors typically do not publicise their capabilities but instead monetise their exploits by collaborating directly with cybercrime groups (for example, ransomware groups) or other hybrid threat actors. This means that valuable assets – such as zero-day exploits and access to high-value targets like large international corporations, IT supply chains, and critical infrastructure – are traded privately, often in exchange for a percentage of the buyer’s earnings.

The criminal actors who target financial data and payment system access are the primary customers of services offering phishing kits and digital skimmers. The URLs of these fraudulent webpages are disseminated through phishing campaigns and web-skimmers inserted into misconfigured or unpatched websites – techniques similar to those used by data and access brokers. Stolen account information or payment card details are frequently sold via dedicated online platforms specialising in these commodities.

The final category of actors includes child sexual exploitation and certain fraud perpetrators (such as those involved in romance scams), who do not seek to commodify the personal data they gather from their victims but instead exploit it as an integral part of their criminal processes. Rather than trading data, they use it directly to access accounts or coerce their victims. However, not all CSE offenders operate alone; doxxing channels on end-to-end encrypted (E2EE) applications have been identified, demonstrating a collaborative effort to amplify their coercive power. Within these environments, criminal actors cooperate by sharing personal data gathered on targets, intensifying the pressure imposed on victims subjected to multiple, simultaneous extortion attempts.

Market places and information brokers

Marketplaces and information brokers operate as platforms for selling stolen identities, access credentials, web shells, and financial information. Access credentials, for example, may be sold in bulk without verification of their validity or value. As an example, check out this report by TrendMicro about Russian Market.

alidated credentials and listings from IABs – advertising the systems they have compromised – are typically accompanied by details of the affected entities and sometimes auctioned to the highest bidder. Prices vary considerably depending on factors such as the compromised entity’s sector, size, revenue, geographical location, access type, level, persistence, and exclusivity. High-revenue companies in Europe and North America are particularly sought after.

Forums dedicated to breached data – such as BreachForums (article by Bleepingcomputer) – serve as advertising spaces, while negotiations and transactions increasingly take place on dedicated channels within commercial end-to-end encrypted (E2EE) communication platforms. These listings not only advertise available commodities but also help build the seller’s reputation within the ecosystem; compromising more prominent and valuable targets enhances standing in the community. Consequently, many data brokers tend to exaggerate the classification or value of their assets, which may in reality be fake or based on outdated leaks, used to attract attention.

Example: ‘Cracked’ and ‘Nulled’

On January 2025, the cybercrime forums ‘Cracked.io’ and ‘Nulled.to’ were taken down. German authorities led the operation, plus law enforcement from eight other countries, and they were supported by Europol.

Source: Law enforcement takes down two largest cybercrime forums in the world – The platforms combined had over 10 million users worldwide | Europol

The two platforms, Cracked and Nulled, had more than 10 million users in total. They were key marketplaces for stolen data, including personal data, and cybercrime tools and infrastructure, which were offered as-a-service to individuals with more limited technical skills to carry out cyber-attacks. The two forums also offered AI-based tools and scripts that could automatically scan for security vulnerabilities and optimise attacks.

Cracked.io had over four million users and listed more than 28 million posts advertising cybercrime tools and stolen information, generating approximately USD 4 million in revenue. One product advertised on Cracked offered users access to ‘billions of leaked websites’, allowing them to search for stolen login credentials.

Other associated services were also taken down; including a financial processor named Sellix which was used by Cracked, and a hosting service called StarkRDP, which was promoted on both of the platforms and run by the same suspects.

New iOCTA report (2024)

In 2023, ransomware attacks, child sexual exploitation (CSE) and online fraud remained the most threatening manifestations of cybercrime in the European Union (EU). This new ‘internet Organised Threat Assessment’ report from Europol also provides interesting insights about AI and Cybercrime. A summary of parts of the report is provided below.  

Ransomware

Ransomware groups increasingly target small and medium-sized businesses, because they have lower cyber defences. Most ransomware operators choose their targets based on the size, likelihood of a pay-out and the effort required to compromise the target’s systems. This means that attackers seek out publicly accessible systems and services within the infrastructure (reconnaissance) and assess which of them can be compromised most easily. Gaining initial access can be done through stolen credentials or by exploiting vulnerabilities in the public facing technologies. Bitcoin is still the cryptocurrency that is most abused by criminals, but the use of alternative coins (altcoins, such as Monero) seems to be growing.

Similar to previous years, ransomware operators are continuing to deploy multi-layered extortion tactics. Although attackers still tend to encrypt the compromised systems, the risk of publishing or auctioning the stolen data has become the most relevant pressure point against victims, since many organisations have started to back up their systems on a regular basis.

The report provides an excellent overview of ransomware actors and Europol operations (p. 16-17). The authors explain that recent law enforcement operations and the leak of ransomware source codes (e.g. Conti, LockBit and HelloKitty) have led to a fragmentation of active ransomware groups and available variants.

Child sexual exploitation

Self-generated sexual material constitutes a significant share of the child sexual abuse material (CSAM) detected online. The volume of self-generated sexual material now constitutes a significant and growing part of the CSAM detected online. This content is created by and depicts children, especially teenagers. In many cases, it is the result of voluntary exchanges among peers but it can be classified as CSAM once disseminated to a third party without the consent of the person who first sent it. Self-generated sexual material is also often the result of online sexual grooming and extortion. In this setting, the perpetrator identifies the victim online, often on gaming platforms or social media, and after gaining their trust through grooming, perpetrators obtain sexually explicit material and use it as leverage for extortion. A feeling of shame and the hope that the threats might stop often lead victims to produce more self-generated sexual material. In addition to extortion for new CSAM, some offenders also extort money from their victims.

Live-distant child abuse (LDCA) is a persistent threat, where offenders watch child sexual abuse on demand with the support of one or more facilitators who perpetrate the abuse on the victim(s) in exchange for payment.

Forums and chatrooms are still essential networking environments for CSE offenders who exchange CSAM and discuss abuses perpetrated and fantasies, how to acquire original CSAM, techniques to groom children and OpSec tips. More proficient offenders usually network in dark web forums that appear to be more and more specialised and tailored to sexual preferences. These offenders have increasingly high levels of technical knowledge, and measures to conceal their traces. These forums have specialised sections for technical and OpSec related matters with tips and training options. As these digital environments are often subject to LE takedowns, technical vulnerabilities and Distributed Denial of Service (DDoS) attacks, they usually do not have a lifespan longer than two years. To overcome such issues, the administrators in charge of these forums create mirror sites, holding a copy of its content and, whenever their site is taken down, they quickly recreate it at a new address. End-to-end encrypted (E2EE) communication platforms are increasingly being used by offenders to exchange CSAM and for communication purposes.

Darknet markets

The main business in dark web markets remains illicit drugs, although there has been a noticeable rise in the volume of prescription drug sales in 2023. Fraudulent shops and services are also increasingly common, offering both fake drug sales and bogus hitman services.

The past year has seen a continued emergence of smaller and much more specialised single-vendor shops. Single-vendor shops allow vendors to avoid paying the fees imposed on traditional marketplaces for each transaction, while still maintaining a presence on several markets at the same time.

The dark web continues to be a key enabler for cybercrime, allowing offenders to share knowledge, tools and services in a more concealed way. It is nevertheless unstable as the fragmentation of marketplaces continues, hand in hand with a surge in exit scams. As a result, the lifecycle of criminal sites has become shorter and mirror sites are springing up rapidly to counter takedowns. The Tor network remains the most popular platform for cybercriminals to access the dark web.

In the aftermath of the German LE’s takedown of the Monopoly Market’s criminal infrastructure in December 2021, last year saw a coordinated operation by Europol and nine countries lead to the arrest of 288 persons across nine countries suspected of involvement in buying or selling drugs on the Monopoly market. Close to EUR 51 million in cash and virtual currencies, 850 kg of drugs, and 117 firearms were seized. The vendors arrested were also active on other marketplaces.

Europol states Exploit, XSS and BreachForums were among the most active cybercrime forums on the dark web in 2023. Cybercriminals were seen sharing hacking knowledge and trading in stolen data, hacking tools and cybercrime services on Exploit and XSS, with the services also serving as a platform for initial access brokers (IABs).

Exploit is primarily Russian-speaking and accessible via both the clear and dark web with an entry fee or a vetted reputation. XSS offers security features for user anonymity and has both free and premium membership options. BreachForums is an English-language forum that functions both as a forum and a marketplace for cybercriminals globally. It facilitates the trade in leaked databases, stolen banking cards and corporate data. In May 2023, one of the forum administrators was arrested5 and the forum was shut down. Three months later, the hacker group ShinyHunters resurrected the forum. In May 2024, it was taken down again in an international LEA operation.

CryptBB and Dread are other known forums with increased activity in 2023. CryptBB is a closed forum for cybercriminals, including hackers, carders, and programmers, from beginners to experts (the admins of CryptBB promote it as the most suitable forum for cybercrime beginners). It offers a range of cybercrime services, remote desktop protocol (RDP) access sales, ‘hackers for hire’, penetration testing and bug reporting services for marketplaces. Dread is a forum launched in 2018 that hosts a wide variety of content from hacking to drug trafficking, Personal Identifiable Information (PII), et cetear. With a user base of over 400 000 users, it is considered one of the most popular forums on the dark web. The forum was shut down by a DDoS attack in November 2022 but resurrected in February 2023. It then introduced a rotating onion address service called Daunt to protect hidden services from DDoS attacks.

As for marketplaces, RAMP, Russian market and the WWH-Club were the most prolific in 2023 beside Genesis, which, although taken down in April 2023, remained one of most active markets of the year. RAMP was a prominent drug marketplace for Russian speakers between 2012, when it began, and 2017 when the Russian Ministry of Internal Affairs seized the site. In 2021, a new RAMP appeared with a focus on ransomware. The new RAMP was no longer Russian speaking only and was opened to Mandarin and English speakers. It has a closed forum with strict access criteria. Russian Market is an English-language marketplace known for trading in PII and other illicit digital goods like RDP access and stolen credit card data.

AI and cybercrime

Artificial Intelligence (AI) based technologies are making social engineering even more effective. Malicious large language models (LLMs) are becoming prominent tools in the cybercrime market. There are already services offered in the dark web that can help online fraudsters to develop scripts and create phishing emails. LLMs are also being used in sexual extortion cases, where these tools can help offenders to refine their grooming techniques. Europol explains this trend might also be perpetuated by the wider availability and increased quality of AI-tools that lack prompt filtering, which cybercriminals can use to quickly assemble and debug their code.

The use of deepfakes is another area of concern as this is a powerful addition to the cybercriminal toolbox. In online fraud, deepfakes are used to mimic voices, for instance for Chief Executive Officer (CEO) fraud attempts and for shock calls, and their popularity is set to increase. The existence of a dark web service called ‘Only Fake’ has already been reported. The service sells AI-generated fake IDs that can be used to open accounts online on financial services, bypassing Know Your Customer (KYC) procedures. Europol expect more AI-generated advertisements luring in potential victims to online fraud.

In the area of child sexual exploitation (CSE), cases of AI-assisted and AI-altered child sexual abuse material (CSAM) as well as fully AI-generated CSAM were already being reported in 2023 and are expected to become more prominent in the near future. Abuse of LLMs might allow criminals to overcome language barriers so that sex offenders are able to groom victims virtually in any language, impersonating peers and interacting in a way that the victim perceives as natural and believable.

Europol explains that, even in the cases when the content is fully artificial and there is no real victim depicted, AI-generated CSAM still contributes to the objectification and sexualisation of children. The generation of these types of artificial images increases the amount of CSAM material in circulation and makes it harder to identify both victims and perpetrators. This production process is also widely available and does not require high levels of technical expertise, potentially broadening the number and spectrum of perpetrators. These files can easily be used for cyberbullying or for sexual extortion. The greater the volume of artificial CSAM in circulation, the more difficult it will become to identify offenders or victims through image recognition. In order to counter such emerging challenges, specialised CSE investigators will have to find new investigative pathways and tools.

iOCTA rapport 2023

Het ‘internet Organised Threat Assessment’ (iOCTA) rapport (.pdf) van Europol biedt elk jaar overzicht van gesignaleerde trends en actualiteiten omtrent georganiseerde cybercriminaliteit in de Europese Unie. Dit jaar geeft het rapport een inkijkje in de wereld van criminele internetdiensten, datahandelaren en witwaspraktijken in relatie tot cybercrime. Hier volgt een korte samenvatting.

Rusland-Oekraïne

Het rapport begint met het benoemen van de overloopeffecten van het Rusland-Oekraïne conflict. Vooral in de EU is een toename van Distributed Denial of Service (DDoS)-aanvallen zichtbaar die nationale en regionale overheidsinstellingen treffen. Deze aanvallen waren vaak politiek gemotiveerden gecoördineerd door pro-Russische hackersgroepen in de EU.

Criminele VPN’s

In het rapport staan ook schadelijke ‘virtual private networks’ (VPN’s) centraal. VPN’s zijn populair bij cybercriminelen om hun communicatie en websurfgedrag op internet af te schermen. VPN-aanbieders hosten doorgaans een aantal proxy’s waar gebruikers hun werkelijke locatie (IP-adres) en de inhoud van hun verkeer kunnen verbergen. Hoewel VPN-diensten niet illegaal zijn, zijn sommige ontworpen voor criminelen en worden deze ook geadverteerd aan criminelen. Het gebrek aan medewerking aan verzoeken of vorderingen van wetshandhavers is kenmerkend voor deze VPN-diensten. Ook wijst Europol op ‘bullet proof hostings providers’ die niet aan Know-Your-Customer (KYC)-procedures doen en soms geen klant- en metadata (zoals IP-adressen) opslaan, wat criminele activiteiten vergemakkelijkt. Bovendien is hosting een complexe internationale bedrijfstak waar servers vaak worden doorverkocht aan andere datacenters in verschillende regio’s.

Gestolen gegevens 

Europol noemt gestolen gegevens de ‘centrale grondstof’ van de illegale economie op internet. Gegevensdiefstal is een belangrijke bedreiging, omdat gestolen gegevens gebruikt kunnen worden voor een breed scala aan van criminele activiteiten, zoals voor het verkrijgen van toegang tot computersystemen, spionage, afpersing en voor ‘social engineering’-doeleinden (waarbij mensen zich voordoen als een ander). Een berucht voorbeeld van een forum waarin werd gehandeld in gestolen gegevens was ‘RaidForums’. Dit forum werd in april 2022 offline gehaald tijdens ‘Operation Tourniquet’. RaidForums had meer dan een half miljoen gebruikers en richtte zich op het verzamelen en doorverkopen van ‘exclusieve’ persoonlijke gegevens en databases van gecompromitteerde servers. RaidForums maakte naam door rivaliserende forums te hacken en persoonlijke informatie vrij te geven over hun beheerder (doxing). De high-profile database lekken die werden verkocht op het forum behoorden meestal toe aan bedrijven in verschillende sectoren. Ze bevatten gegevens van miljoenen creditcards en bankrekeningnummers, gebruikersnamen en wachtwoorden die nodig zijn om toegang te krijgen tot accounts.

Witwassen

Cybercriminelen die betrokken zijn bij cyberaanvallen en verwante diensten, maar ook degenen die handelen in of het beheer hebben over dark web marktplaatsen, voeren hun financiële transacties bijna uitsluitend uit met cryptocurrencies. Daarbij maken ze veel gebruik van technieken om hun financiële activiteiten te anonimiseren voordat ze hun illegale winsten te gelde maken. Deze technieken omvatten het gebruik van mixers, ‘swappers’ (waarmee cryptocurrencies kunnen worden omgezet in andere betalingsmiddelen) en gedecentraliseerde beurzen. Dit vereist zeer bekwame onderzoekers die verschillende methoden te gebruiken om cryptocurrency te volgen (zoals ‘demixing’, het traceren van ‘cross-chain swaps’ en het analyseren van ‘liquiditeitspools’).

Criminele netwerken die betrokken zijn bij fraude behalen hun winsten in zowel fiat- als cryptocurrencies. Het witwassen van hun criminele fondsen gebeurt meestal zeer snel nadat de fraude heeft plaatsgevonden. Dit heeft tot gevolg dat tegen de tijd dat het slachtoffer de zwendel doorheeft, het geld al verdeeld is over rekeningen in meerdere landen en is witgewassen. Online fraudeurs maken ten slotte ook veel gebruik van gokplatforms om winsten wit te wassen, omdat ze gebruikt kunnen worden om de herkomst en stromen van illegaal verkregen geld te verdoezelen.

iOCTA-rapport 2021

Op 11 november 2021 verscheen het nieuwe ‘internet Organised Crime Threat Assessment’ (iOCTA) (.pdf) rapport van Europol. In dit blogbericht geef ik een overzicht van de – naar mijn mening- meest opvallende bevindingen uit het rapport.

‘Grey infrastructure’

Het Europol rapport besteed vrij veel aan het fenomeen van ‘grey infrastructure’. Zij beschrijven dit als diensten die zich vaak bevinden in landen met sterke ‘privacywetten’ of met ‘een geschiedenis van niet-werken met internationale opsporingsautoriteiten’. Zij worden gebruikt door criminelen en er wordt mee geadverteerd op criminele forums.

Europol wijst erop dat ook legitieme diensten veelvuldig door cybercriminelen worden gebruikt voor hun eigen doelen van: veilig communiceren, anonimiteit en witwassen. Zij wijzen op apps met sterke end-to-end versleuteling. De hoeveelheid gebruikersgegevens en verkeersgegeven die daarbij over gebruikers wordt door de diensten wordt opgeslagen is gering, waardoor ook een geringe hoeveelheid gegevens kan worden gevorderd.

Europese opsporingsdiensten richten zich volgens het rapport steeds meer op diensten die cybercriminelen zoveel mogelijk beschermen van opsporingsdiensten. Recente voorbeelden zijn de ‘takedowns’ van ANON, Sky ECC, EncroChat, VPN-diensten en cryptocurrency mixers. Het zijn volgens Europol voorbeelden van ‘grijze infrastructuur’ waar cybercriminelen gebruik van maken. Interessant is ook de zin:

“Hoewel niet alle gebruikers van deze diensten per definitie criminelen zijn, is een dermate grote hoeveelheid van de activiteiten van de diensten crimineel, dat – nadat voldoende bewijs wordt gevonden van ‘crimineel misbruik’ – deze diensten als criminele organisaties te bestempelen zijn”.

Europol noemt de take down van ‘Double VPN’ en ‘Safe-Inet’ als voorbeelden hiervan, net als de ‘cryptophone-operaties’.  

Malware

Uit het rapport blijkt dat ransomware nog steeds het grootste probleem is op het gebied van cybercrime in enge zin. Net als vorig jaar zet de trend zich voort dat ransomware zich niet ongericht, massaal verspreid, maar wordt ingezet voor meer gerichte aanvallen op grote organisaties. Ook gebruiken cybercriminelen ander pressiemiddelen naast de versleuteling van gegevens, zoals het bellen van journalisten, klanten of zakelijke klanten van het slachtoffer over de aanval via VoIP-lijnen. Sommige ransomware-groepen publiceren gegevens van werknemers van de slachtoffers.

‘Conti’, ‘Maze’, en ‘Babuk’ zijn voorbeelden van ransomware die zich richten op grote organisaties. ‘Ryuk’ is berucht omdat het zich specifiek richt op organisaties binnen de gezondheidszorg. De cybercriminele organisaties achter ransomware lijken zich ervan bewust zich meer in de kijkers te hebben gespeeld van opsporingsorganisaties. Sommige organisaties beperken daarom hun ‘partners-in-crime’ in de aan te vallen doelen. ‘DarkSide’ heeft bijvoorbeeld aangekondigd geen vitale infrastructuur meer aan te vallen na de ‘Colonial Pipelines’-aanval en Sodinobiki (ook bekend als ‘REvil’) verbiedt aanvallen op sociale- en overheidsinstellingen.

Het cybercrime-centrum van Europol legt haarfijn uit dat geen individuele hackers achter ransomware zitten, maar hele organisaties. Doorgaans bieden de makers van de ransomware de software aan ‘klanten’ (Ransomware-as-a-service), waarbij de winst wordt verdeeld. Ook worden gecompromitteerde systemen verkocht aan anderen die de systemen vervolgens infecteren met de (ransom)malware naar keuze. Europol benadrukt dat opsporingsinstanties niet alleen achter de ‘eindgebruikers’ van de ransomware aan moeten gaan, maar zich moeten richten op de sleutelfiguren die malware via platformen verkopen, in internationaal gecoördineerde acties met andere opsporingsinstanties.

Ddos-attacks

‘DDoS-for-ransom’ lijkt terug van weggeweest. Cybercriminelen maken daarbij ook misbruik van de reputatie van bekende ‘Advanced Persistent Threats’ (APT’s), zoals ‘Fancy Bear’ en ‘Lazarus’, om de slachtoffers er sneller toe te bewegen het afpersgeld te betalen. De cybercriminelen richten zich op internet service providers (ISP’s), financiële instellengen (banken) en midden-en-klein bedrijven (de MKB-sector). Als het niet wordt betaald, leidt dat niet altijd tot de daadwerkelijke uitvoering van de ddos-aanval, hoewel in sommige gevallen het tot serieuze consequenties heeft geleid, zoals de aanval op de effectenbeurs van Nieuw-Zeeland.

Online kindermisbruik  

Over online seksueel misbruik viel het mij op dat grooming toeneemt op online gaming platformen (en uiteraard op sociale mediadiensten, maar dat is niet nieuw). Ook is de verspreiding van kinderpornografie via peer-to-peer platformen is volgens Europol significant toegenomen, terwijl het voor de normale internetgebruiker niet zo vaak meer lijkt te worden gebruikt. Darkweb websites zijn nog steeds een belangrijk platform voor verspreiding van afbeeldingen van online seksueel geweld. Als voorbeeld wordt het platform ‘Boystown’ genoemd, die offline is gehaald onder leiding van het Bundeskriminalamt (BKA) en opsporingsdiensten uit Australie, Canada, Zweden, de Verenigde Staten én Nederland. De website met kindermisbruik had meer dan 400.000 geregistreerde gebruikers.

Dark web-gebruikers maken daarnaast steeds vaker gebruik van ‘Wickr’ en Telegram als communicatiekanalen voor ‘Child Sexual Abuse Material’ (CSAM).

Helaas is de omzet van commerciële websites gericht op seksueel geweld tegen kinderen volgens Europol verdriedubbeld tussen 2017-2020. Voor betaling worden vaak cryptocurrencies gebruikt. Het komt voor dat daders direct minderjarigen betalen voor zelfgemaakt materiaal.

Europol probeert in de rapporten zoals elk jaar ook voorzichtig beleidsadvies mee te geven. Het meest opvallend vond ik dit jaar de boodschap dat ‘online undercover operaties steeds belangrijker worden in opsporingsonderzoeken naar cybercrime’. De reden is dat cybercriminelen steeds betere ‘operational security’ (OPSEC) aanhouden. Europol observeert dat het lastig infiltreren is op – met name – websites met materiaal van seksueel geweld, vanwege strikte toegangsregels en nationale regels van landen die beperkingen opleggen om op die websites te infiltreren. “The importance of undercover activities needs to be recognized”, aldus Europol. Daarbij wijs ik natuurlijk graag op mijn eerdere publicaties hierover (zie bijvoorbeeld het artikel ‘Facebookvrienden worden met de verdachte’). 

Internet Organised Crime Threat Assessment (iOCTA) rapport 2020

Eersgisteren (5 oktober 2020) heeft Europol het nieuwe ‘internet Organised Crime Threat Assessment’ (iOCTA) rapport (.pdf) gepubliceerd. Het lezenswaardige rapport gaat over trends en ontwikkelingen op het gebied van cybercriminaliteit. Het rapport komt tot stand op basis van input en interviews bij opsporingsinstanties en de private beveiligingsindustrie. In deze blog benoem ik enkele opvallende zaken uit het rapport.

Ransomware

Ransomware wordt opnieuw genoemd als de grootste dreiging op het gebied van de ‘cyber dependent crimes’ (cybercriminaliteit in enge zin). De aanvallen worden steeds gerichter uitgevoerd. Ransomware criminelen vallen steeds vaker publieke en private organisaties aan, in plaats van de PC’s van individuen. Op die manier kunnen ze meer losgeld eisen en is de kans groter dat het (crypto)geld ook daadwerkelijk wordt overgemaakt. In de periode 2019-2020 zijn in de Europese Unie gemeenten, ministeries, ziekenhuizen, universiteiten, middelbare scholen, fabrieken, banken, energiebedrijven en bedrijven in de transportsector slachtoffer geweest van ransomware.

Europol beschrijft de volgende modus operandus bij ransomware. Bij aanvallen verschaft een cybercriminele groep eerst toegang tot computers in het netwerk van het slachtoffer (na verkenning ‘reconnaissance’). Vervolgens wordt de toegang verkocht aan een andere groep cybercriminelen die de IT-infrastructuur in kaart brengen, toegang verschaffen tot meer computers, gegevens exfiltreren, etc. Vervolgens worden de computers geïnfecteerd met ransomware en zo de ransomware uitgerold op gehele netwerk (incl. back-ups). Steeds vaker wordt niet alleen losgeld geëist, maar wordt ook gedreigd met het publiceren van gestolen gegevens van gevoelige aard van de slachtoffers. Als het losgeld niet wordt betaald, dan worden de gevoelige gegevens gepubliceerd of verkocht aan de hoogste bieder. Er bestaan zelfs ransomware-onderhandelaars bij cybersecuritybedrijven die een bekende zijn van ransomwarebendes en korting bedingen bij het te betalen losgeld. Ransomwarefamilies zoals ‘Sodinokobi’, ‘Maze’, ‘Doppelpaymer’, ‘Nemty’ en ‘Snatch’ staan er om bekend gegevens te publiceren over hun slachtoffers. Europol verwacht dat andere cybercriminelen deze modus operandi overnemen.

Europol haalt ook de ransomware infectie bij het gelduitwisselingskantoor ‘Travelex’ aan. Deze was geïnfecteerd met Sodinokibi-ransomware in de eerste weken van 2020. De cybercriminelen versleutelden de gegevens van computers van het bedrijf en exfiltreerden ondertussen 5gb aan gevoelige gegevens, waaronder BSN-nummers (of het equivalent daarvan in het buitenland), geboortedatums van mensen en betaalinformatie. Deze gegevens werden gebruikt om het bedrijf onder druk te zetten. Dat heeft blijkbaar gewerkt, want Travelex betaalde 2,3 miljoen dollar aan losgeld om de gegevens weer te ontsleutelen.

Darknet markets en cryptogeld

Europol haalt ook de ransomware infectie bij het gelduitwisselingskantoor ‘Travelex’ aan. Deze was geïnfecteerd met Sodinokibi-ransomware in de eerste weken van 2020. De cybercriminelen versleutelden de gegevens van computers van het bedrijf en exfiltreerden ondertussen 5gb aan gevoelige gegevens, waaronder BSN-nummers (of het equivalent daarvan in het buitenland), geboortedatums van mensen en betaalinformatie. Deze gegevens werden gebruikt om het bedrijf verder onder druk te zetten. Deze gegevens werden gebruikt om het bedrijf onder druk te zetten. Dat heeft blijkbaar gewerkt, want Travelex betaalde 2,3 miljoen dollar aan losgeld om de gegevens weer te ontsleutelen.

Op dit moment is er geen ‘darknet market’ die alle andere markten domineert. Wel vermeld Europol dat ‘Dread Market’ al drie jaar actief is, wat tegenwoordig uitzonderlijk is. In het rapport wordt opgemerkt dat de reputatie van de e-maildienst met sterke versleuteling ‘Protonmail’ minder populair is dan voorheen bij darkweb gebruikers, omdat ze ervan worden verdacht samen te werken met opsporingsinstanties. Zij maken nu vaker gebruik van nieuwe versleutelde e-maildiensten als ‘Sonar’ en ‘Elude’ en communicatiediensten als ‘Discord’, ‘Wickr’ en ‘Telegram’.

Bij Bitcoin waren in 2016 naar schatting 20% van de transacties gerelateerd aan criminele activiteiten. In 2019 is dat nog naar schatting nog maar 1,1% (volgens ChainAlysis). Toch is de hoeveelheid geld dat kan worden gerelateerd aan criminele activiteiten gestegen, volgens Europol. Het gaat dan vooral om transacties vanuit darknet markets, diefstal en ransomware. Monero is inmiddels the most established privacy coin op darknet markets, gevolgd door Zcash en Dash. Met betrekking tot diefstal is het opvallend dat in 2019 tien publieke hacks plaatsvonden bij crypto-uitwisselingskantoren, waarbij in totaal 240 miljoen euro aan cryptogeld werd gestolen. Toch is dat minder dan in 2018, waarbij onder andere bij de Japanse exchange ‘Coincheck’ 500 miljoen euro aan cryptogeld werd gestolen. Europol beschrijft ook dat opsporingsonderzoeken naar witwassen met cryptocurrencies steeds uitdagender worden, vanwege ‘mixing services’, ‘privacy coins’ en uitwisselingskantoren die onvoldoende anti-witwasmaatregelen nemen.

Kinderpornografie

Ten slotte rapporteert Europol al vele jaren achter dat de hoeveelheid kinderpornografie stijgt (‘child sexual abuse materials’ genoemd). Kinderpornografie via ‘live streaming’ stijgt ook. Europol verwijst voor een verklaring ook naar de COVID-19 crisis, waardoor er minder capaciteit is bij de politie. Europol geeft aan dat kinderpornografiegebruikers steeds vaker maatregelen nemen om zo anoniem mogelijk te blijven en beveiligingsmaatregelen nemen om detectie door opsporingsinstanties te voorkomen. Steeds vaker kinderpornografisch materiaal verkocht, waarbij het materiaal wordt geüpload bij een hosting dienst en geld wordt verdiend aan ‘credits’ op basis van het aantal downloads. Vermoedelijk kunnen de credits worden ingewisseld voor ‘echt geld’.

Europol noemt ook een internationale politie operatie (de Nederlandse politie wordt prominent genoemd) waarbij de website ‘DarkScandals’ offline is gehaald. Daarop stonden seksvideo’s die zonder toestemming waren gemaakt en geplaatst en daarnaast gewelddadige seksvideo’s met verkrachting, marteling, mensenhandel en kinderpornografie. Het betreft een zogenoemde ‘pay to view’ website, waarbij de bezoeker de mogelijkheid geboden wordt om tegen betaling video’s of foto’s te verkrijgen van (jonge) vrouwen die seksuele handelingen verrichten of seksueel worden misbruikt. Betaling kon achterwege blijven als de gebruiker (user) zelf videomateriaal uploadt. Video’s moesten wel aan de voorwaarde voldoen dat ze echte verkrachting, afpersing, pesterijen van seksuele aard met naakte vrouwen, extreme betasting of seksuele slavinnen laten zien (zie ook persbericht OM).

De ‘administrator’ is een Nederlander die vermoedelijk 2 miljoen doller heeft verdient aan de verkoop van het materiaal op de website. De verdachte wordt onder andere vervolgd voor de verspreiding van kinderpornografie en witwassen.  

Internet Organised Threat Assessment report 2019

Het Europol Cybercrime Center in Den Haag biedt elk jaar een mooi overzicht van actuele ontwikkelingen en bedreigingen op het gebied van cybercrime. Het ‘IOCTA rapport’ (.pdf) komt tot stand via enquêtes aan alle EU opsporingsautoriteiten en door input uit de private sector en wetenschap. Hier volgt een samenvatting van de zaken die mij het meest opvielen.

Ransomware grootste bedreiging op het gebied van cybercrime

Ransomware blijft de grootste bedreiging volgens het IOCTA 2019 rapport. De totale hoeveelheid aanvallen met ransomware is gedaald. Echter, de aanvallen zijn gerichter, winstgevender en schadelijker. Als voorbeeld wordt bijvoorbeeld een bedrijf genoemd waarbij het gijzelbedrag uit één miljoen euro bestond. Versies van de ransomwarefamilie ‘Dharma/CrySiS’, ‘ACCDFISA, ‘GlobeImposter’ en ‘Rapid’ kwamen veel in de rapportages van politiediensten voor. De private sector vreest dat naast normale ransomware ook de meer destructieve gijzelsoftware die ook ‘wiper-elementen’ bevatten; daarmee worden bestanden echt gewist of onherstelbaar beschadigd.

Zorgelijk zijn ook de ransomware-aanvallen op lokale overheden, die zich voornamelijk in de Verenigde Staten hebben voorgedaan. Zo lag de stad Atlanta in 2018 enige weken plat. In 2019 ging het al zo’n vijf steden in de VS, waaronder Baltimore en Florida. Dit vormt mogelijk een prelude voor steden Europa.

Handel in gestolen data

De handel in gestolen data betreft de twee-na-grootste dreiging volgens het Europol rapport. De data wordt het vaakst buitgemaakt door de aankoop van financiële gegevens, zoals creditcardgegevens, online bankiergegevens en gegegevens uit cryptocurrency portemonnees. De gegevens worden buitgemaakt via phishing, door lekken bij bedrijven, na grote hacks en door kwaadaardige software waarmee gegevens heimelijk worden verzameld. Deze gegevens worden verkocht op o.a. het dark web of gebruikt om fraude mee te plegen; bijvoorbeeld door er goederen mee te bestellen. Als voorbeeld worden in het rapport ook de veelvoorkomende aanvallen op uitwisselingskantoren voor cryptogeld (‘cryptocurrency exchanges’) genoemd. In 2018 is naar schatting 1 miljard in dollar wereldwijd aan cryptogeld gestolen, ook door statelijke actoren.

Logingegevens zijn minder makkelijk te besteden (‘monetisable’), maar mogelijk meer waard voor georganiseerde cybercrimegroepen. Interessant is het voorbeeld hoe zes verdachten in Engeland en Nederland zijn opgepakt voor ‘typosquatting’. Daarbij zetten criminelen nepwebsites waar mensen per ongeluk op kunnen bij het intypen van een URL. In dit geval leidde de website tot een nep bitcoinportemonnee. Door het overnemen van inloggevens kon de bitoinportemonnee geleegd worden en het virtuele geld worden overgemaakt naar de verdachten. Daarmee zou volgens Europol door de groep 24 miljoen euro zijn buitgemaakt.

Ddos-aanvallen

Ddos-aanvallen blijven een prominente dreiging als we het hebben over de ‘target cybercrime’ (criminaliteit waarbij computers en netwerk het doelwit zijn van de gedraging, wordt ook wel ‘cybercrime in enge zin’ genoemd). Ddos-aanvallen worden het meest gebruikt voor afpersing, maar ook aanvallen voor ideologische of politieke redenen kwamen veel voor. Financiële instellingen en overheden, zoals de politie, werden het vaakst onder vuur genomen. In het bijzonder voor banken vormen ddos-aanvallen een groot probleem, omdat het kan leiden tot het verstoren van de online bankierdiensten. De aanvallen zijn volgens Europol het vaak afkomstig van ‘low-capability actors’, die bijvoorbeeld gebruik maken van ‘exploit booters of stressers’.

Operation Power Off

In april 2018 hebben Nederlandse en Engelse opsporingsautoriteiten de illegale dienst ‘Webstresser.org’ offline gehaald. Webstresser was volgens Europol destijds een van de grootste marktplaatsen voor het huren van ddos-diensten met meer dan 150.000 klanten en de bron van meer dan 4 miljoen ddos-aanvallen.

Kinderporno

De hoeveelheid kinderpornografisch materiaal (ook wel genoemd: materiaal van kindermisbruik) op internet blijft volgens Europol stijgen. Kindermisbruikers werken vaak volgens dezelfde modus operandi: zij zoeken potentiele slachtoffers via sociale media, creëren een aantal nepprofielen waarbij zij zich als een leeftijdsgenoot voordoen en leggen contact. Nadat er een niveau van vertrouwen is gaan naar Whatsapp of apps als Viber om de gesprekken voor te zetten. Als – eerst op vrijwillige basis – seksueel materiaal is uitgewisseld zetten de kindermisbruikers de slachtoffers onder druk om meer materiaal te maken, bijvoorbeeld onder de dreiging het materiaal te openbaren.

Gecoördineerde actie tegen kindermisbruik, in samenspraak met de private sector en het gebruik van technologie zoals kunstmatige intelligentie, kan helpen tegen de bestrijding van materiaal van kindermisbruik en ook helpen in het verwerken van enorme hoeveelheden materiaal. Ter illustratie: in 2017 ontving Europol 44.000 verwijzingen met mogelijk kinderpornografisch materiaal van Amerikaanse internetdienstverleners (zoals Google en Microsoft). In 2018 waren dat er 190.000. Europol heft zelf een database met 46 miljoen afbeeldingen of video’s met geïdentificeerd kinderpornografisch materiaal. Nederland wordt expliciet in het rapport genoemd als de grootste hoster van kinderporno.

Het rapport signaleert verder dat (soms extreme) kinderpornografie wordt verspreid via exclusieve online forums. Het Europol rapport noemt bijvoorbeeld het forum ‘Elysium’, dat alleen bereikbaar was via Tor (op het darknet dus). Vier mannen runde het forum met meer dan 11.000 geregistreerde gebruikers over de hele wereld.

De auteurs waarschuwen dat het een ‘kwestie van tijd’ is tot ‘deepfakes’ met kinderporno voorkomen die worden gebruik voor het “personaliseren” van het materiaal. Dat kan problemen opleveren voor de vervolging en digitale bewijsproblemen.

Rol van het dark web en cybercrime

In het rapport is extra aandacht voor de rol van het ‘dark web’, als facilitator van online criminaliteit. Het rapport signaleert dat de markten veranderen in kleinere online drugsmarkt en ‘single-vendor’ shops, soms in een specifieke (d.w.z. niet-Engelse taal). De toegang tot online drugsmarkten via Tor blijft het meest populair, mogelijk vanwege de gebruikersvriendelijkheid.

xDedic marketplace

De xDedic markplaats wordt als voorbeeld genoemd in het rapport. In januari 2019 hebben Amerikaanse, Belgische en Oekraïense opsporingsautoriteiten de ‘xDecic’-marktplaats inbeslaggenomen. xDedic verkocht gehackte computers en gestolen persoonsgegevens. Het was actief op zowel het dark web als het clear web. De geïnfecteerde computers konen worden geselecteerd op criteria als prijs, geografische locatie en besturingssystemen. De marktplaats zou meer dan 60 miljoen euro in fraude hebben gefaciliteerd. (zie ook dit nieuwsbericht waarin wordt gesteld dat op de markplaats meer dan 70.000 servers in 170 landen werden aangeboden).

Daarnaast hebben opsporingsautoriteiten actie ondernomen tegen Wall Street Market, Valhalla en Bestmixer. Wall Street Market had toen volgens Europol 1.150.000 geregistreerde bezoekers en 5400 verkopers van drugs. Europol schat in dat in 2018 één miljard dollar aan virtueel geld op het dark web is besteed. Bitcoin blijft daarbij de meest populaire cryptocurrency.

Bitcoinmixer

In het rapport wordt ook aandacht besteed aan de spraakmakende FIOD-take down van ‘Bestmixer.io’ (zie ook het persbericht op de FIOD-website). In samenwerking met Europol en opsporingsautoriteiten in Luxemburg werd een operatie opgezet. Het was een van de drie grootste bitcoin mixingdiensten voor Bitcoin, Bitcoin Cash en Litecoin. De dienst startte in 2018 en had volgens Europol een omzet van ten minste 200 miljoen dollar (27.000 bitcoins) in één jaar (600.000 euro per jaar). Het is bovendien de eerste zaak waar – volgens een Kamerbrief van minister Grapperhaus van 12 juni 2019 – de hackbevoegdheid is ingezet!

Advies voor wetgeving en beleid

De laatste jaren geeft Europol enkele voorzichtige adviezen af voor de Europese wetgever. Het meest interessant vond ik dat Europol in dit rapport expliciet stelt dat een EU-raamwerk is vereist voor onderzoeken op het dark web. De coördinatie en standaardisatie van undercover online onderzoeken zijn vereist om dark web-onderzoeken te ‘deconflicteren’. Opnieuw wordt gesteld dat het huidige juridische instrumentatrium van rechtshulp in de EU (‘Mutual Legal Assistance’) onvoldoende is voor digitale opsporingsonderzoeken.

Europol internet organised threat assessment 2018 (IOCTA)

Posted on op Oerlemansblog

Op 18 september 2018 heeft Europol een rapport (.pdf) over cybercrime uitgebracht. Het rapport biedt een mooi overzicht met gedetailleerde inzichten over de ontwikkeling van cybercrime. Het rapport is gebaseerd op rapporten van IT-beveiligingsbedrijven en zelfrapportage door opsporingsinstanties. In deze blog post zet ik de belangrijkste resultaten uit de ‘Internet Organised Crime Threat Assessment 2018’ op een rijtje.

1.         Ransomware is de no. 1 cybercrime-bedreiging

Ransomware is volgens Europol de nummer 1 dreiging op het gebied van cybercrime (in enge zin). Het heeft bovendien als dreiging van banking malware (waarmee frauduleuze betalingstransacties worden uitgevoerd) op het gebied van malware overgenomen. De meest voorkomende ransomware is Cerber, Cryptolocker, Crysis, Curve-Tor-Bitcoin Locker (CTBLocker), Dharme en Locky. Naar verluid verdienen de makers van Cerber-malware naar verwachting 200.000 euro per maand, door hun kwaadaardige software te licenseren aan anderen. Ransomware richt zich echter steeds vaker op specifieke organisaties.

Europol stelt vast dat na de NotPetya en Wannacry-aanval, initieel veel onzekerheid bestond over de motieven van de daders en typen daders. Omdat zowel cybercriminelen als ‘nation state actors’ gebruik maken van dezelfde technieken en tools is het lastiger de twee actoren te onderscheiden. Samenwerking tussen opsporingsinstanties, ‘Computer Incident Response Team’-teams en inlichtingendiensten is daarom volgens Europol noodzakelijk.

2.         Cryptomining malware en cryptojacking groeit

Opsporingsinstanties komen Bitcoin nog steeds het vaakst tegen in opsporingsonderzoeken naar cybercrime, hoewel meer anonieme cryptocurrencies, zoals Monero en ZCash, steeds populairder worden. Cryptocurrency uitwisselingskantoren (exchanges), mixing diensten en diensten die online portemonnees voor cryptocurrencies aanbieden worden ook steeds vaker het doelwit van afpersing en hacken. Witwassers maken ook vaker gebruik van gedecentraliseerde uitwisselingsdiensten die geen Know Your Customer beleid voeren, waarbij mensen bij elkaar komen om echt geld voor virtueel geld te wisselen. Cryptocurrencies die anonimiteit al ‘ingebakken hebben’, zullen volgens Europol mixing diensten overbodig maken. Europol merkt terecht op dat een kernvaardigheid zijn voor cybercrime-onderzoekers is om onderzoek te doen naar het misbruik van cryptocurrencies.

‘Cryptojacking’ wordt als nieuwe vorm van cybercrime gezien. Bij cryptojacking worden cryptocurrencies gedolven door gebruik te maken van de verwerkingcapaciteit van computers die aan het werk worden gezet door een javascript op websites. Daarbij wordt vooral het ‘CoinHive JavaScript miner’ gebruikt, waarmee Monero wordt gedolven. Cryptojacking is volgens Europol niet altijd strafbaar (ik kan zelf ook geen artikel uit het Wetboek van Strafrecht bedenken dat van toepassing is).

Europol wijst er op dat cryptojacking (virtueel) geld creëert en daarmee een motivatie vormt voor hackers om legitieme websites als doelwit aan te merken om van daar uit cryptojacking toe passen. Het hacken van website is uiteraard wel strafbaar (art. 138ab (lid 3 sub a?) Sr). Het gebruikt van mining malware is natuurlijk wel strafbaar (o.a. op grond van art. 138ab lid 3 sub a Sr en art. 350a lid 1 Sr) en kan het computersysteem van een slachtoffer plat leggen.

3.         Turbulentie en verplaatsing bij darknet markets

In 2017 zijn de populaire darknet markets ‘AlphaBay’, ‘Hansa’ en ‘RAMP’ offline gehaald. Ook zijn veel marktplaatsen uit zichzelf over de kop gegaan, bijvoorbeeld vanwege hacks en ‘exit scams’ van de eigenaren.

De ‘take downs’ door de politie hebben volgens Europol geleid tot de migratie van gebruikers naar bestaande of nieuwe markten, naar andere platformen (zoals I2P en Freenet) en gezamenlijke groepen of kanalen in versleutelde communicatie-apps.

4.        Groei van online misbruik via ‘live streaming’ diensten en sextortion

Materiaal met seksueel geweld tegen kinderen (o.a. kinderporno) wordt steeds minder vaak verspreid via peer-to-peerprogramma’s, zoals Gigatribe, BitTorrent en eDonkey en steeds meer via het darknet. In dat opzicht is het opvallend dat ik in (Nederlandse gepubliceerde) uitspraken over kinderporno wel lees over veroordelingen voor de verspreiding van kinderporno via Gigatribe, maar niet over de verspreiding via darknet forums.

Europol wijst daarbij ook op misbruik door gebruik ‘live streaming’-diensten via apps en chatkanalen, waarvoor soms ook wordt betaald via betalingsapps op de mobiele telefoon. Opgenomen materiaal wordt ook vaak gebruikt voor het afpersen van minderjarigen voor meer materiaal. Omdat kinderen vaak op jongere leeftijd op internet actief worden, kunnen ze ook op jongere leeftijd in contact komen met online zedendelinquenten en slachtoffer worden. Zowel internet service providers als betalingsdienstverleners moeten ook inspanningen verlenen om kindermisbruik tegen te gaan. Daarnaast doet Europol de nadrukkelijke (nieuwe) aanbeveling om hulpprogramma’s in te zetten voor daders, zodat deze hun driften beter leren beheersen.

5.         Ontwikkelingen in online fraude

West-Afrikaanse en andere fraudeurs passen meer geavanceerde aanvallen toe, waarbij ook zakelijke e-mail wordt compromitteert. Daarbij vinden meer gerichte aanvallen plaats, waarbij gedacht kan worden aan ‘CEO’-fraude (mails sturen uit naam van de CEO aan iemand in het bedrijf die betalingen uitvoert). Daarnaast maken ‘helpdeskfraude’, ‘advanced fee fraud’ en ‘romance scams’ nog steeds veel slachtoffers.

6.         Opsporing wordt lastiger door technische en juridische ontwikkelingen

Opvallend is ten slotte de waarschuwing van Europol dat juridische ontwikkelingen (in het bijzonder de AVG, waardoor de publieke toegang tot de WHOIS-database is afgesloten) en technische ontwikkelingen (zoals 5G zie dit ENISA rapport over 5G (.pdf)), het significant lastiger maken voor zowel publieke als private speurders om verdachten te attribueren en hun locatie te bepalen.

Europol is in het rapport stellig dat het vorderen van gegevens of het invullen van een ‘request form’ bij de registrars ondoenlijk werk oplevert voor opsporingsinstanties. 5G heeft als voordeel veel hogere snelheden en beveiliging dan 4G, maar als nadeel dat het lastiger is voor opsporingsinstanties om hier interceptie op uit te voeren en naar verluidt lastiger maakt om gebruikers van telecomdiensten te identificeren.

Internet organised threat assessment 2017

Op 28 september 2017 heeft Europol zijn ‘Internet Organised Crime Threat Assessment 2017’ rapport uitgebracht. Het rapport geeft ieder jaar een bijzondere inkijk in de laatste ontwikkelingen op het gebied van ‘internet organised crime’. De belangrijkste conclusies uit het rapport worden hieronder kort besproken.

Ransomware

Ransomware vormt volgens Europol de belangrijkste malware dreiging, gelet op de slachtoffers en de schade die het met zich meebrengt. Met ransomware wordt relatief eenvoudig geld verdiend. Door het gebruik van cryptocurrencies, zoals Bitcoin, zijn de verdiensten bovendien relatief eenvoudig wit te wassen. Naast Bitcoin worden ook Monero, Etherium en ZCash in toenemende mate door cybercriminelen gebruikt. ‘Kirk’ is de eerste ransomware waarbij Monero werd gebruikt voor het losgeld (in plaats van Bitcoin).

Niet alleen individuen worden door cybercriminelen met ransomware aangevallen, maar ook ziekenhuizen, de politie en overheidsinstellingen. MKB-bedrijven worden steeds vaker aangevallen, mede vanwege hun beperkte budget om voldoende beveiligingsmaatregelen te nemen. Europol spreekt van een ‘explosie’ van ransomware dat op de markt komt, waarbij sommige rapporten spreken van een toename van 750% in 2016 ten opzichte van 2015.

Information stealers’ vormen de op een na grootste bedreiging met betrekking tot malware. Het kost cybercriminelen aanzienlijk meer moeite de benodigde informatie (zoals financiële gegevens) te stelen en het is voor criminelen lastiger met deze malware geld te verdienen vergeleken met ransomware. In het rapport wordt terecht opgemerkt dat Europol een vertekend beeld krijgt van de malwaredreiging, omdat mensen vaak de gevolgen van het gebruik van malware rapporteren. De IT beveiligingsindustrie geeft daarom noodzakelijke input voor het rapport. Binnen deze industrie bestaat een meer volledig beeld van de dreiging.

Internet of things

Europol signaleert ook de dat zwakke beveiliging van ‘Internet of Things’-apparaten cyberaanvallen in de hand werkt. Het Mirai-botnet, dat werd gevormd door lekke en misbruikte IoT-apparaten, heeft in 2016 met een zeer sterke (d)DoS-aanval de Amerikaanse DNS-provider Dyn platgelegd, waardoor populaire diensten als Twitter, SoundCloud, Spotify, Netflix, Reddit en PayPal ongeveer 2 uur onbereikbaar waren. Denial-of-service aanvallen zijn eenvoudig uit te voeren. Een botnet die in staat is een denial-of-service aanval van 5 minuten op een webshop uit te voeren, kan slechts voor 5 dollar op websites worden gehuurd.

Kinderporno

Kinderporno op internet blijft een groot probleem. Het aanbod, de verspreiding en vervaardiging van het materiaal lijkt niet af te nemen. Daarnaast worden enorme hoeveelheden kinderporno in beslag genomen. Volgens Europol zijn hoeveelheden 1-3 Terabyte niet ongebruikelijk met 1 tot 10 miljoen afbeeldingen met kinderpornografie. Peer-to-peer programma’s, zoals GigaTribe, worden nog steeds door kinderpornogebruikers misbruikt voor de verspreiding en het binnenhalen van kinderporno. Europol signaleert dat ook populaire apps en sociale mediadiensten in toenemende mate worden misbruikt voor de distributie van kinderporno. Het is ook helder dat websites op het darkweb worden gebruikt voor toegang en verspreiding van kinderpornografie. Het rapport haalt aan hoe de hack op het hosting bedrijf ‘Freedom Hosting II’ 10.000 darknet websites blootlegde, waarvan 50% kinderpornografische afbeeldingen bevatte. Deze websites zijn overigens vaak gespecialiseerd in kinderporno, omdat online marktplaatsen geen kinderporno accepteren. Zowel op het ‘Surface web’ als op het ‘dark web’ zijn er pay-per-view-diensten beschikbaar waarop kinderpornografisch materiaal wordt aangeboden. Volgens Europol maken veel Westelingen gebruik van de diensten, waarbij vooral minderjarigen uit de Zuidoost-Azië en Afrika worden misbruikt. De opsporing van deze misdrijven wordt bemoeilijkt door het gebruik van gratis WiFi-diensten die bijvoorbeeld in de Filipijnen aan arme wijken worden aangeboden. Het is daardoor lastig op basis van het IP-adres de slachtoffers te identificeren.

Cobalt

Het gebruik chipbetaalkaarten met de EMV-standaard is nog niet alle staten gemeengoed geworden. Betaalkaarten en betaalautomaten die niet van de standaard gebruik maken, worden op grote schaal misbruikt om fraude en andere delicten zoals de aankoop van drugs mee te plegen. In het rapport worden spectaculaire hacks beschreven waarbij pinautomaten of het systeem dat de pinbetalingen faciliteert worden gehackt, waarna de pinautomaten automatisch geld uitspuwen of geld tot een veel hoger bedrag (tot 200.000 euro) kan worden opgenomen. Verwezen worden naar de ‘Carnabak’-groep die in 2014-2015 op deze manier 1 miljard dollar buit heef gemaakt. Meer recent is volgens Europol de ‘Cobalt’-groep actief geweest met het infecteren van pinautomaten met malware om frauduleuze pinopnamen te doen binnen de Europese Unie, waaronder Nederland.

Darknet markets

In het rapport wordt veel aandacht besteed aan de groei van ‘darknet markets’. De online handelsplatformen op het darkweb zijn toegankelijk via Tor, I2P en Freenet, waarbij de illegale activiteiten zich nog voornamelijk via Tor afspelen. In juni 2017 had het Tor netwerk 2.2 miljoen actieve gebruikers en bevatte het bijna 60.000 unieke .onion domeinnamen. De gebruikmaking van deze diensten zijn nog niet de standaard geworden voor de distributie van illegale goederen. Maar de darknet markets groeien snel met een eigen klantenkring in de gebieden van illegale drugshandel, wapenhandel en kinderporno. Daarnaast worden ook veel persoonsgegevens, in het bijzonder gegevens over betaalkaarten en login gegevens voor online bankieren, op het dark web aangeboden.

Volgens Europol maken de volgende drie factoren het gebruik van Tor voor criminelen aantrekkelijk: (1) een bepaalde mate van anonimiteit, (2) een diverse markt aan kopers die minder lijflijk risico lopen en kunnen betalen met cryptocurrencies en (3) een goede kwaliteit van producten die worden verkocht door aanbieders die worden beoordeeld op basis van reviews. 

Maatregelen

Voor het tweede jaar achtereen geeft Europol in het rapport ook de boodschap af encryptie de opsporing voor cybercrime belemmert. Het maakt het aftappen van telecommunicatieverkeer minder effectief en belemmert digitaal forensisch onderzoek. Daarnaast is het helder dat de onrechtmatig verklaring van de dataretentierichtlijn op 8 april 2014 door het Hof van Justitie van de EU een ‘aanzienlijke negatieve invloed’ heeft op de mogelijkheden van opsporingsautoriteiten om bewijsmateriaal veilig te stellen. In sommige lidstaten is nog steeds dataretentieregelgeving voor telecommunicatiedienstverleners (waaronder ISP’s) van kracht, maar in veel andere EU lidstaten niet meer. Deze fragmentatie belemmert de internationale opsporing van cybercrime. Europol doet geen voorstellen tot maatregelen op dit gebied, wellicht omdat het te politiek gevoelig is, maar benadrukt de problematiek die het met zich meebrengt.

Internet organised threat assessment report 2016

In oktober 2016 is het meeste recente rapport van het ‘Internet Organised Crime Threat Assessment’ (IOCTA) door Europol gepubliceerd. In het rapport wordt een overzicht van trends binnen cybercrime verschaft en wordt door Europol aangegeven welke maatregelen moeten worden genomen om cybercrime te bestrijden. Beide aspecten worden hieronder kort toegelicht.

Ransomware

De opkomst van ransomware is de belangrijkste trend. Deze vorm van cybercrime overschaduwt volgens het rapport andere vormen van cybercrime waar men in het verleden veel last van had, zoals banking malware. Met betrekking tot betalingen tussen criminelen wordt het in rapport opgemerkt dat bitcoin hoofdzakelijk als (virtueel) betaalmiddel wordt gebruikt. Het gebruik van het virtuele betalingsmiddel is ook de standaard geworden bij afpersingen, die plaatsvinden met behulp van ransomware- of denial-of-service-aanvallen. In dit kader is het ook van belang dat het WODC in december 2016 een rapport heeft gepubliceerd over ransomware, banking malware en het witwassen met digitale betalingsmiddelen. Het witwasproces dat plaatsvindt bij gebruikmaking van bitcoins en de betrokken actoren worden uitvoerig in het rapport besproken.

Daarnaast is ook zogenaamde ‘CEO fraude’ sterk in opkomst. Bij deze vorm van fraude zijn bedrijven het doelwit van een georganiseerde groep van oplichters. Nadat op afstand toegang is verschaft tot de systemen van een bedrijf wordt een e-mail in naam van de baas van een bedrijf verstuurd naar een werknemer van de afdeling van financiële administratie, waarbij deze werknemer ertoe wordt bewogen een groot bedrag over te maken naar een door de criminelen opgeven rekening.

Ten slotte waarschuwt Europol voor de steeds sterker worden ddos-aanvallen die worden uitgevoerd. De aanvallen fungeren soms als rookgordijn om gegevens uit gehackte systemen te exfiltreren. Steeds vaker worden daarbij ook medische gegevens en intellectuele eigendomsrechten van bedrijven en instellingen gestolen.

Witwassen

In het IOCTA-rapport wordt verder opgemerkt dat cybercriminelen van veel verschillende elektronische communicatiemiddelen gebruikmaken. Deze verschillen van eenvoudig te gebruiken e-mail tot versleutelde gesprekken via chatdiensten, zoals Jabber. Ook blijken forums op het darkweb een belangrijk communicatiemiddel voor criminelen.

Een groeiend aantal forums en peer-to-peernetwerken wordt ook gebruikt om materiaal met betrekking tot kindermisbruik uit te wisselen. Zelfvervaardigd materiaal en materiaal dat afkomstig is van live-webcamseks met minderjarigen, dragen sterk bij aan de beschikbare hoeveelheid materiaal op internet. Versleutelde online mediadiensten en het gebruik van nagenoeg anonieme betalingsnetwerken faciliteren volgens Europol de livestreaming van filmpjes van kindermisbruik. Net als vorig jaar wordt door Europol gesignaleerd dat het gebruik van versleuteling van communicatie (gegevens in transport) en het gebruik van versleuteling van gegevens op een computer (in opslag) een grote uitdaging voor opsporingsdiensten vormen. Het gebruik van standaard versleuteling op mobiele telefoons versterkt dit probleem, aldus Europol.

Maatregelen

In het IOCTA-rapport worden de volgende juridische maatregelen gesuggereerd. Europol raadt aan om undercoveroperaties binnen de EU te harmoniseren. Opsporingsinstanties blijken in de praktijk moeilijkheden te ondervinden in het legitiem inzetten van undercoverbevoegdheden op het darkweb. Ook wordt aangeraden het vastleggen van elektronisch bewijs binnen de EU te harmoniseren. Het gaat daarbij om het vergaren van bewijs van internetserviceproviders, het gladstrijken van procedures met betrekking tot rechtshulp en een mogelijk nieuwe kijk op ‘jurisdictie in cyberspace’.