Enkele hoofdstukken Basisboek Cybercriminaliteit (tweede editie) in open access

Enkele hoofdstukken uit de tweede editie van het Basisboek Cybercriminaliteit stel ik, na afloop van de embargoperiode van één jaar, nu in open access beschikbaar. Het gaat om de hoofdstukken ‘Verschijningsvormen van cybercriminaliteit in enge zin’ (.pdf), Verschijningsvormen van gedigitaliseerde criminaliteit (.pdf) en ‘Cybercriminaliteit en opsporing’ (.pdf).

In de tweede druk hebben we gekozen voor twee afzonderlijke hoofdstukken over cybercriminaliteit: één voor elke categorie. Onderaan deze pagina staat de inhoudsopgave van de hoofdstukken, voor een indruk krijgt van de behandelde onderwerpen.

Het studieboek wordt veel gebruikt in criminologie- en strafrechtopleidingen aan verschillende Nederlandse universiteiten en hogescholen. Heeft u vragen of opmerkingen over het boek, of wilt u wijzen op een onvolkomenheid? Dan hoor ik dat graag per e-mail (zie mijn medewerkerspagina).

De overige hoofdstukken in het boek behandelen onder andere criminologische theorieën en cybercriminaliteit, daders en slachtoffers van cybercriminaliteit, en interventiestrategieën. Deze hoofdstukken zijn niet open access beschikbaar, maar het volledige boek is onder andere verkrijgbaar via Boom.nl.

Inhoudsopgaven hoofdstukken

Hoofdstuk 3 – Verschijningsvormen van cybercriminaliteit in enge zin

Jan-Jaap Oerlemans, Wytske van der Wagen & Marleen Weulen Kranenbarg

3.1 Inleiding

3.2 Strafbaarstelling van cybercriminaliteit in enge zin

3.3 Hacken (computervredebreuk)

3.3.1 Strafbaarstelling

3.3.2 Ethisch hacken

3.4 Malware

3.4.1 Info-stealers

3.4.2 Ransomware

3.4.3 Banking malware

3.4.4 Strafbaarstelling

3.5 Botnet

3.5.1 Strafbaarstelling

3.6 Ddos-aanval

3.6.1 Strafbaarstelling

3.7 De rol van social engineering bij cybercriminaliteit

3.8 Toekomstige ontwikkelingen

3.8.1 Meer invloed van statelijke actoren

3.8.2 Het Internet der Dingen

3.9 Tot besluit

3.10 Discussievragen

3.11 Kernbegrippen

Citeerwijze:

Hoofdstuk 4 – Verschijningsvormen van gedigitaliseerde criminaliteit

Jan-Jaap Oerlemans, Anne de Hingh & Wytske van der Wagen

4.1 Inleiding

4.2 De verschillende lagen van het internet: het clear, deep en dark web

4.3 Online handelsplaatsen

4.3.1 Handelsplaatsen op het clear web

4.3.2 Handelsplaatsen op het dark web

4.3.3 Handelsplaatsen op communicatie-apps

4.3.4 Strafbaarstelling

4.4 Witwassen met virtuele valuta

4.4.1 Regulering

4.4.2 Strafbaarstelling

4.5 Internetoplichting

4.5.1 Strafbaarstelling

4.6 Online zedendelicten

4.6.1 Beeldmateriaal van seksueel misbruik van minderjarigen

4.6.2 Sexting

4.6.3 Misbruik van seksueel beeldmateriaal

4.6.4 Sextortion

4.6.5 Online grooming en sexchatten

4.7 Online uitingsdelicten

4.7.1 Uitingsdelicten en de vrijheid van meningsuiting

4.7.2 Strafbaarstelling van uitingen

4.7.3 Het verwijderen van strafbaar materiaal

4.8 Toekomstige ontwikkelingen

4.8.1 AI en gedigitaliseerde criminaliteit

4.8.2 Criminaliteit in virtual reality- en mixed reality werelden

4.9 Tot besluit

4.10 Discussievragen

4.11 Kernbegrippen

Citeerwijze:

Hoofdstuk 9 – Cybercriminaliteit en opsporing

Jan-Jaap Oerlemans & Mojdeh Kobari

9.1 Inleiding 287

9.2 Het opsporingsonderzoek en de normering van opsporingsmethoden

9.2.1 De organisatie van opsporing naar cybercriminaliteit in Nederland

9.2.2 De politie

9.2.3 Openbaar Ministerie

9.2.4 Rechterlijke macht

9.2.5 Het strafvorderlijk legaliteitsbeginsel en de IRT-affaire

9.2.6 Stelsel van normering van bijzondere opsporingsbevoegdheden

9.3  Het IP-adres als digitaal spoor

9.3.1 Het opsporingsproces bij een IP-adres als spoor

9.3.2 Het vorderen van gegevens

9.3.3 Digitaal bewijs en onderzoek op gegevensdragers

9.3.4 Regels voor de inbeslagname en onderzoek op gegevensdragers

9.3.5 De netwerkzoeking

9.4 Opsporingsmethoden en de uitdaging van anonimiteit

9.4.1 Anonimiseringstechnieken

9.4.2 Publiek toegankelijke bronnen

9.4.3 Undercoverbevoegdheden

9.5 Opsporingsmethoden en de uitdaging van versleuteling

9.5.1 Versleuteling in opslag

9.5.2 Versleuteling in transport

9.5.3 De hackbevoegdheid

9.6 Jurisdictie en grensoverschrijdende digitale opsporing

9.6.1 Wetgevende jurisdictie

9.6.2 Handhavingsjurisdictie en rechtshulp

9.6.3 Unilaterale digitale opsporing

9.7 Verstoring en de brede bestrijding van cybercriminaliteit

9.8 Tot besluit

9.9 Discussievragen

9.10 Kernbegrippen

Citeerwijze:

  • J.J. Oerlemans & M. Kobari, ‘Cybercriminaliteit en opsporing’, p. 287-343 in: W. van der Wagen, J.J. Oerlemans & M. Weulen Kranenbarg (red.), Basisboek cybercriminaliteit, Den Haag: Boom 2024.

Chapters of ‘Essentials in Cybercrime’ available in open access

On 22 December 2021, our book ‘Essentials in cybercrime. A criminological overview for education and practice’ (edited by W. van der Wagen, J.J. Oerlemans & M. Weulen Kranenbarg) was published.

Our book is intended for students and professionals and offers insight into the various manifestations and features of cybercrime, offender and victim characteristics, quantitative and qualitative methods for studying crime in the digital domain, criminological theories that can be used to understand cybercrime, as well as possible interventions.

In addition to criminological aspects, the book also deals with a number of legal topics, including the criminalisation of cybercrime (under the Convention on Cybercrime) and the investigative powers that can be used by the police in the online domain.

My chapters ‘Types of cybercrime and their criminalisation’ (.pdf) (together with dr. Wytske van der Wagen) and ‘Cybercrime investigations’ (.pdf) (together with dr. Maša Galič) are now available in open access.

The rest of the is available at the store of Eleven Publishing (with Chapter 1 freely available) and stores like Bol.com.


Table of contents:

Chapter 3 – Types of cybercrime and their criminalisation

Jan-Jaap Oerlemans & Wytske van der Wagen

3.1         Introduction

3.2         Cyber-dependent crime

3.2.1     Hacking

3.2.1.1 Computer hacking

3.2.1.2 Ethical hacking

3.2.2     Malware

3.2.2.1 Ransomware

3.2.3     Botnets

3.2.4     Ddos attacks

3.3         Cyber-enabled crime

3.3.1     Cyber-enabled fraud

3.3.2     Online drug trafficking

3.3.3      Money laundering and virtual currency

3.3.4     Online sex offences

3.3.4.1 Child pornography

3.3.4.2 Sexting

3.3.4.3 Grooming

3.3.4.4 Sextortion

3.3.4.5 Revenge porn

3.3.5     Content crimes

3.4         Future developments

3.4.1     Increased involvement of state actors

3.4.2     The ‘internet of things’

3.4.3     The use of artificial intelligence by cybercriminals

3.5         To conclude

3.6         Discussion questions

3.7         Core concepts

Please cite as:

Oerlemans, J.J., & Van der Wagen, W. (2022). Types of cybercrime and their criminalisation. In Essentials in cybercrime: A criminological overview for education and practice. Eleven International Publishing, 53-98.


Table of contents

Chapter 8 – Cybercrime investigations

Jan-Jaap Oerlemans & Maša Galič

8.1         Introduction

8.2         Digital investigations and criminal procedure law

8.2.1     Regulating investigative methods

8.2.2     Jurisdiction and cybercrime

8.3         IP addresses as digital leads

8.3.1      Data production and preservation orders

8.3.2     Seizing and analysing data on computers

8.3.3     Network computer searches

8.4         The challenge of anonymity

8.4.1     Proxy and VPN services

8.4.2     Tor

8.4.3     Open source investigations

8.4.4     Online undercover operations

8.5         The challenge of encryption

8.5.1     Encryption in storage

8.5.2     Encryption in transit

8.5.3     Hacking as an investigative method

8.6         Disrupting cybercrime

8.7         To conclude

8.8         Discussion questions

8.9         Core concepts

Please cite as:

Oerlemans, J.J. & Galič, M. (2022). Cybercrime investigations. In Essentials in cybercrime: A criminological overview for education and practice. Eleven International Publishing, 197-254.

Leidraad sexting

Sinds 1 november 2017 is de leidraad sexting (.pdf) gepubliceerd. De leidraad is noemenswaardig, omdat de politie en het Openbaar Ministerie steeds vaker worden geconfronteerd met sextingzaken. Sexting is eenvoudig gesteld het vervaardigen en verspreiden van seksueel getint materiaal.

Als bij sexting een minderjarige betrokken is, is sprake van het vervaardigen, verspreiden of bezitten van kinderpornografie (art. 240b Sr). Er is echter een grote variatie in de ernst van deze sextingzaken, die onder andere gerelateerd is aan de mate van vrijwilligheid waarmee het beeldmateriaal tot stand is gekomen, de aard van het beeldmateriaal, de wijze en mate van verspreiding en de relatie tussen de betrokkenen. Daardoor valt de gedraging juridisch vaak tevens onder andere strafbaarstellingen. De leidraad maakt inzichtelijk op basis van welke criteria bepaald kan worden wat de mate en wijze van onderzoek en vervolgens de afdoening van deze zaken door politie en OM kan zijn.

In de leidraad staat onder andere dat een strafrechtelijke vervolging niet opportuun is in het geval alles op basis van vrijwilligheid tussen twee minderjarigen gebeurt. Strafrechtelijke vervolging ligt daarentegen meer voor de hand als er sprake is van bedreiging, afpersing, misleiding of intimidatie.  De gedraging kan dan eventueel worden gekwalificeerd als belediging (artikel 266 Sr) of smaad (artikel 261 Sr).

Bij een minderjarige verdachte dienen ook de gevolgen van een vervolging te worden meegewogen bij het nemen van een vervolgingsbeslissing, zoals  een aantekening als zedendelinquent op de justitiële documentatie. Als gevolg daarvan kan een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) in de toekomst worden geweigerd. In minder ernstige gevallen kan ook worden volstaan met de nieuwe HALT interventie ‘Sexting: Respect Online’.